Gaois blog
Many blog posts available in Irish only
Ransú intinne agus ransú suímh: Ag dul i ngleic le dúshlán teicniúil
April 30, 2020
Ó am go chéile bíonn ar fhoireann theicniúil Gaois aghaidh a thabhairt ar cheisteanna casta áirithe a réiteach. An tseachtain seo, bheartaíomar léargas a thabhairt ar cheist amháin agus conas a thugamar faoin bhfadhb a thuiscint agus a cheartú.
‘Na daoine is féile agus is deise dár casadh riamh orm’: Cín Lae Thaidhg Uí Mhurchadha, bailitheoir béaloidis, in Uíbh Ráthach, 1935–6
April 27, 2020
Ar an Sceachánach, Cathair Dónall, Co. Chiarraí, ar an 11 Feabhra 1896 a rugadh Tadhg Ó Murchadha. Cainteoirí Gaeilge a bhí sna tuismitheoirí ach Béarla a labhraíodh siad sa bhaile. Ní raibh aon Bhéarla ag an tseanmháthair a bhí béal dorais áfach agus file a bhí in athair Thaidhg; is uaidh a chuala Tadhg scéal Fiannaíochta an chéaduair.
Trasna na dTonnta: Ó Ollscoil Notre Dame go hOllscoil Chathair Bhaile Átha Cliath
April 6, 2020
Déanann Shane Wagy, mac léinn ó Ollscoil Notre Dame, cur síos sa bhlagmhír seo ar an tréimhse a chaith sé ag obair le grúpa taighde Gaois, Fiontar & Scoil na Gaeilge, DCU.
Nuashonrú déanta ar na huirlisí geoshuímh ar Logainm.ie
March 30, 2020
Rinneadh nuashonrú teicniúil ar Logainm.ie le déanaí a chuireann go mór le hinchuardaitheacht shaibhreas an bhunachair. Mar chuid den fhorbairt seo, a rinneadh ar mhaithe le feidhmiúlacht na n-uirlisí geoshuímh a fheabhsú, cuireadh c.14,000 sráid nua leis an mbunachar agus cuireadh geochód le c.16,000 sráid eile a bhí sa bhunachar cheana.
Meitheal Dúchas: Cúig bliana ar an bhfód
February 24, 2020
Is cúis mhór bhróid agus cheiliúrtha dúinn go bhfuil Meitheal Dúchas cúig bliana ar an bhfód! Sílimid gur fiú agus gur mithid súil a chaitheamh ar dhul chun cinn na hoibre, go háirithe le bliain anuas.
Rúin na hAthbhliana 2020
January 27, 2020
Spléachadh ar chuid de na nithe a bheas idir lámha ag grúpa taighde Gaois sa bhliain úr 2020.
Obair na bliana 2019
December 23, 2019
I ndúluachair na bliana, ní miste breathnú siar ar ar baineadh amach ar thionscadail Gaois i rith 2019. Is liosta le háireamh an obair eagarthóireachta agus theicniúil a rinneadh, agus is ar éigean a thabharfaidh an gnáth-úsáideoir go leor de faoi deara. Seo thíos cuid de na nithe is suntasaí.
Beathaí Ainm agus ceisteanna comhionannais inscne
December 9, 2019
Is léir don dall go bhfuil easpa ban in ainm.ie agus go deimhin tarraingíodh aird ar an gceist nuair a foilsíodh na beathaí is déanaí ar an suíomh i mí na Samhna: ochtar a bhfuil áit tuillte go maith acu, go cinnte, ach gan bean ina measc.
Fuaim le logainmneacha Chontae an Dúin
November 25, 2019
Is féidir le cuairteoirí ar www.logainm.ie éisteacht anois le comhaid fuaime atá curtha le 554 logainm i gContae an Dúin. Cuireadh comhaid fuaime i nGaeilge agus i mBéarla le hainmneacha na mbarúntachtaí, na bparóistí dlí agus na mbailte, chomh maith le hainmneacha roinnt gnéithe fisiciúla.
Baisc grianghraf Thomáis Uí Mhuircheartaigh seolta ag an Oireachtas
November 11, 2019
Sheol Cathal Goan, Cathaoirleach Fhondúireacht Bhéaloideas Éireann, baisc grianghraf as Bailiúchán Grianghraf Chnuasach Bhéaloideas Éireann ar dúchas.ie ag ócáid le linn Oireachtas na Samhna.
Baisc imleabhar nua ón bPríomhbhailiúchán Lámhscríbhinní foilsithe (Deireadh Fómhair 2019)
October 7, 2019
Tá 30 imleabhar nua as an bPríomhbhailiúchán Lámhscríbhinní digitithe, innéacsaithe agus ar fáil ar dúchas.ie anois. Baineann an t-ábhar leis na 1930idí. Seo thíos liosta de na himleabhair, de na bailitheoirí agus de na háiteanna.
Téarmaí Rugbaí ar téarma.ie
September 23, 2019
Cé a dhéanfadh dearmad ar bhuaicphointí chraobhchomórtais Chorn an Domhain sa Rugbaí san am a chuaigh thart? Ó phreabchúl déanach Jonny Wilkinson i gcoinne na hAstráile chun Corn Webb Ellis a thabhairt go Sasana den chéad uair in 2003 go dtí bua stairiúil na hAfraice Theas agus in éadan na Nua-Shéalainne i gcraobh na bliana 1995, tá an comórtas tar éis dul i bhfeidhm go mór orainn ó bunaíodh é in 1987. Agus an 9ú heagrán ar siúl an fómhar seo tá lucht leanúna an rugbaí agus go leor eile nach leanann an spórt go dílis ar bís faoin gcoimhlint atá le teacht.
Terminologue curtha ar fáil don phobal
September 2, 2019
Córas bainistíochta téarmaíochta is ea Terminologue a úsáidtear chun téarma.ie, an Bunachar Náisiúnta Téarmaíochta don Ghaeilge, a bhainistiú. Tá leagan poiblí den chóras nua ar fáil anois, gan aon chostas, ag www.terminologue.org. Cuireann an tseirbhís nua seo ar chumas úsáideoirí bunachair théarmaíochta dá gcuid féin a fhorbairt agus a fhoilsiú.
An tSeachtain Náisiúnta Oidhreachta
August 12, 2019
Reáchtáiltear an tSeachtain Náisiúnta Oidhreachta i mí Lúnasa chuile bhliain agus is é téama na seachtaine i mbliana ná Caithimh Aimsire - Aimsir Chaite. Is cuid lárnach de shaol an duine iad caithimh aimsire agus ní taise do mhuintir na hÉireann é. Is féidir teacht ar go leor scéalta suimiúla i mBailiúchán na Scol a thugann spléachadh dúinn ar na caithimh aimsire ba choitianta in Éirinn fadó.
Baisc imleabhar nua ón bPríomhbhailiúchán Lámhscríbhinní foilsithe
July 15, 2019
Gach ráithe, cuirtear baisc imleabhar nua as Príomhbhailiúchán Lámhscríbhinní Chnuasach Bhéaloideas Éireann ar fáil. Déantar digitiú agus innéacsú ar an ábhar agus foilsítear ar dúchas.ie é. Sonraítear an t-ábhar nua leis an lipéad ‘NUA’ taobh leis an iontráil.
Céad milliún cuardach agus céad milliún buíochas!
July 1, 2019
Bhí ábhar ceiliúrtha againn le déanaí nuair a rinneadh an 100,000,000ú cuardach ar shuíomh téarma.ie, An Bunachar Náisiúnta Téarmaíochta don Ghaeilge. Cuireadh tús leis an tionscadal seo in 2005 agus tá sé ag dul ó neart go neart ó shin.
Ábhar nua curtha le Corpas na Gaeilge Comhaimseartha
June 10, 2019
Cuireadh ábhar nua le Corpas na Gaeilge Comhaimseartha ar gaois.ie le déanaí. Is í príomhaidhm an tionscadail seo ná samplaí comhthéacs d’úsáid reatha na Gaeilge scríofa a chur ar fáil mar acmhainn teanga do thaighdeoirí, scríbhneoirí, teangeolaithe agus daoine eile a bhfuil spéis acu sa teanga. Tá 24.7 milliún focal sa chorpas anois i ndiaidh an nuashonraithe is déanaí.
Déanann Eolaí Óg cur síos ar an úsáid a bhain sí as dúchas.ie
May 13, 2019
Seo thíos blagmhír ó Kate Bagnall, buaiteoir Eolaí Óg na Bliana sa rannóg Eolaíochtaí Iompraíochta agus Sóisialta, agus buaiteoir Gradam Speisialta ón Chomhairle um Thaighde in Éirinn.
Meitheal Logainm.ie agus bailiúcháin nua
April 29, 2019
Is maith an scéalaí an aimsir, mar a deir an seanfhocal, ach is maith an scéalaí na mionainmneacha go deimhin freisin! Bíonn neart eolais le fáil iontu, mar shampla eolas faoin tírdhreach, eolas faoi stair na lonnaíochta, na talmhaíochta agus na tionsclaíochta, agus eolas faoi na daoine a bhí ina gcónaí san áit. Is uirlis sluafhoinsithe í Meitheal Logainm.ie chun mionainmneacha agus na sonraí a bhaineann leo a stóráil, a chaomhnú agus a roinnt.
Suíomh úr Téarma - céard atá nua?
March 18, 2019
Tá leagan úr de shuíomh téarma.ie, an Bunachar Náisiúnta Téarmaíochta don Ghaeilge, seolta le laethanta beaga anuas. D'fhorbair Fiontar & Scoil na Gaeilge, DCU an leagan seo le maoiniú ó Fhoras na Gaeilge. Céard atá nua faoi?