#728676
Ceistítear an ghaois choitianta, réabtar an t-ord oidhreachtúil, éirí tearamach i gcoinne an údaráis sheanbhunaithe.
Filter results
Collections
34 results in 25 documents
#977657
Níl pálás aici, ná teideal amaideach oidhreachtúil, ná giollaí agus cóistí faoi shíoda is faoi shróill.
#1116221
Uilliam Óg Mac an Bhaird, file oidhreachtúil Uí Dhomhnaill (d’éag 1576), a athair.
#1699020
Cé leis an Ealaín Oidhreachtúil?
#1849846
Glacann siad lena scéal mar nasc oidhreachtúil eile leis an nGaeltacht stairiúil agus comhaimseartha.
#673471
‘Cornucopia na haoise seo’ a thugann an file air, nó ‘an cóifrín draíochta’, nó ‘bolg soláthair gach teaghlaigh, tobar slánaithe/ ár n-ocrais oidhreachtúil’.
#722491
Ba ghnách dá chlann mhac leanúint de ghairm a athara agus ar an tséala sin d’éirigh gairm an fhir dhlí oidhreachtúil in Éirinn.
#722515
Bhí an dlí mar ghairm oidhreachtúil acu agus thabhaigh siad clú dóibh féin le scoltacha dlí i ndeisceart Laighean.
#728705
Agus é ag trácht ar a ghairm oidhreachtúil mar cheardaífocal i ndán luath eile leis maíonn go raibh ‘lámh ag mo sheanathair ann’ gona ‘dhuanaire bó bainne’ (‘Dán’).
#862928
Tá Johnny Chóil Mhaidhc Ó Coisdealbha go mórtasach i measc na n-éigeas fíréanda sa líne oidhreachtúil sin.
#1099359
N’fheadar ar fhág cúlra dá shaghas aon rian ar an tuiscint a fuair an Coiglíoch den dúchas oidhreachtúil.
#1117745
Bhí triúr mac aige agus tar éis do mhac díobh, James, a bheith ina mharascal i bhfórsaí Chomhchomhairle Chill Chainnigh chaill an chlann a n-eastát oidhreachtúil.
#1251825
Bhí sé istigh ina lár anseo, i lár Shasana, dar leis, an tír a raibh oiread sin cloiste aige mar gheall uirthi, comhríocht na hÉireann, sealúchas oidhreachtúil an Rí, tír an namhad.
#1428020
Tá sé sin intuigthe, ach níl sé de réir dul nádúrtha – is é sin dul oidhreachtúil bhéascna agus cultúrtha – na hÉireann.
#1980257
Ghaibh luach oidhreachtúil ar leith, dar leis, le pé ní a bhailigh sé ó fhaisnéiseoirí fiú dá mba 'blúireacha' fáin féin a d'aithris siad ó bhéal.
#2017429
Dúirt Rosaleen gur tinneas oidhreachtúil atá ann a bhfuil a bhunús i stráice cúig mhíle dhéag de chósta iarthuaisceart Dhún na nGall:
#1623668
Bhí tionchar mór ag an seal a chaith sí sa Tuirc ar rogha teanga Nuala Ní Dhomhnaill, de réir a tuairisce féin: Ba le linn dó a bheith ar imirce san Astráil is ea a cuireadh ar a shúile do Louis de Paor (1961- ) gur bhain roghanna teanga le ceart slí agus cead siúil agus ní le teideal oidhreachtúil: Bhíos san Astráil nuair a tuigeadh dom nár cheart go mbeadh aon chuid de chultúr sinseartha na hÉireann, i nGaeilge ná i mBéarla, ná beadh ceart slí agus cead siúil agam tríd, fiú is gur le daoine eile teideal oidhreachtúil na talún ar a rabhas ag siúl (de Paor 2008: 62).
#722489
I ndiaidh ionradh na Normannach tháinig claochlú ar an chóras dlí maidir le cúrsaí riaracháin; laghdaigh lámh na cléire sa chóras agus thit riarachán an dlí ar thuataí, go mórmhór ar theaghlaigh áirithe a chuaigh i mbun dlíodóireachta mar chúram oidhreachtúil.
#722503
Bhí an dlí mar ghairm oidhreachtúil acu ar fud na Meánaoise agus in Annála na gCeithre Máistrí cuirtear síos ar Mhuichertach Mac Fhlannchadha, a
d’éag in 1482, mar adbar ollaman Tuadmuman .i. #722537
Bhí an córas dlí céanna i bhfeidhm in Albain agus in Oileán Mhanann sa Mheánaois nuair a bhí an Ghàidhlig in uachtar nó bhí dlúthcheangal idir an dá thír lena linn sin agus bhí teaghlaigh áirithe ann fosta a chuaigh leis an dlíodóireacht mar ghairm oidhreachtúil.
#751429
Nuair a dhein an Piarsach cur síos ar mhúnlú a fhéiniúlachta, bhí idir an gaol oidhreachtúil seo a bhraith sé le náisiún Gaelach trí mhuintir a mháthar agus a eolas scolártha ar litríocht na Gaeilge i gceist sa tsamhail a tharraing sé chuige don leanúnachas a bhraith sé.
#1065251
Is den Ghaeltacht sa bhrí is doimhne den fhocal gach duine againn mar Éireannaigh, is é sin den Ghaelachas sinn, den saol Gaelach oidhreachtúil, ach is sa Ghalltacht, sna ceantair ina bhfuil an Béarla in uachtar le fada, a bheidh an iarracht is práinní agus is déine le déanamh chun ár n-íocsláinte indibhidiúil agus ár n-oidhreacht choiteann a ghabháil chugainn feasta.
#1197427
Mar: sa chéad dul síos, níl cuma radacach ar obair oidhreachtúil, ach is é an fhírinne nach síleann daoine go bhfuil an Ghaeilge tábhachtach de bhrí nach bhfuil stair na teanga ar eolas acu.
#1408553
Tá cosúlacht áirithe idir seo agus tábhacht an ghrianghraif sa lá atá inniu ann mar íomhá bheo an scríbhneora a mhairfidh ó ghlúin go glúin agus a dhéanann cinnte de go mbeidh leanúnachas oidhreachtúil ann i gcónaí.
#1428005
Bhí fhios ag Éinrí VIII nach gcuirfeadh an teideal “Rí” ar Éirinn puinn lena chumhacht, pé ní i dtaobh an choimirce oidhreachtúil ón bPápa a chealú, agus ba sárú ar an sean-náisiún eitníoch ag coilínigh Átha Cliath an teideal a thairiscint do Rí Shasana.Comhartha a ba ea é “Rí” na hÉireann a ghlaoch ar Éinrí go raibh na coilínigh tagaithe in aois; ba dhual sinsear dóibh a bheith dílis dá dTiarna saeclárach, Rí Shasana, ach bhí éileamh dá gcuid féin acu: comhchéim agus cothroime le Ríocht Shasana.
#1428040
An príomh-quangó, Foras na Gaeilge, tá lár-ionad lasmuigh den Stát aige i mBéal Feirste, agus é nasctha le Boord o Ulstèr-Scotch, a bhaineas le hiarsma canúna réigiúnaí Éireannaí de theanga oidhreachtúil na hAlban.
#1627452
I mblianta a óige, dar léi, bhí sé faoi thionchar dhúchasóirí ghluaiseacht na hAthbheochana (177) agus a gcuid bolscaireachta a léirigh an Ghaeltacht ‘mar thobar an dúchais, gabhdán suáilce, áis oidhreachtúil don tír go léir’ (176) agus a thug cur síos idéalach útóipeach ar mhuintir na Gaeltachta ‘mar phobal a bhí dílis don traidisiún Gaelach, pobal soineanta cráifeach, pobal a bhí sona in ainneoin na bochtaineachta, pobal díograiseach, dolcarnach, umhal’ (177).
#1699031
An bhfuil saothar an Phartanóin mar chuid den oidhreacht ilréimseach dhomhanda is linne, an cine daonna ar fad, nó, an bhfuil muid ag déanamh mór is fiú dínn féin sa chás seo agus ar chóir saothar luachmhar oidhreachtúil a thabhairt ar ais do na tíortha as ar tháinig siad?
#1853984
Tá sí ag cur fúithi i gCeatharlach Laighean agus b’éigean di, mar sin, dul chun treafa go domhain i bhfoclóir oidhreachtúil na Gaeilge le teacht ar fhriotal a fhreagródh dá cúraimí file.
#1979261
Téama láidir leanúnach ina shaothar ar fad é an cothú, idir chorp is anam, a d'fhaigheadh an seandream ón timpeallacht nádúrtha, bua atá ar fáil i gcónaí don té a bhfuil bheith istigh oidhreachtúil aige sa domhan bisiúil sin.
#1980686
Ba dheacair, áfach, gan suntas a chur sa tslí a n-éiríonn leis an dán béim a chur ar an bhféiniúlacht chomhchoiteann oidhreachtúil, ar fhréamhacha na féiniúlachta sin in eachtra a raibh an foréigean agus an íobairt ina ngnéithe lárnacha di agus ar luachanna na n-íospartach don chomhionannas.
#728739
(Eisceacht í Nuala Ní Dhomhnaill, ar ndóigh, ach sin scéal eile ar fad.) Más ceadmhach léamh teoranta faoistiniúil a dhéanamh ar shaothair a chuirtear faoinár mbráid faoi bhrat na dírbheathaisnéise, is de réir mar a d’imigh na filí seo in aois, de réir mar a bhí páistí dá gcuid féin acu, de réir mar a cailleadh a dtuismitheoirí féin, agus b’fhéidir de réir mar a mhéadaigh ar an gciontacht úd a shamhlaigh Freud le sárú an athar, is ea a mhéadaigh an fonn a bhí orthu athbhreithniú agus athshealbhú a dhéanamh ar sheanchas teaghlaigh, ar fhearann oidhreachtúil agus ar dhúchas tuaithe a muintire rompu.
#730844
Ní miste fosta aird a thabhairt ar chur síos an eagarthóra ar an chineál filíochta a chum Ó Fínneadha: Filíocht thuarascálach í seo, tuairisc rannpháirtí in medias res ar imeachtaí a chruinne féin de réir mhodhanna reacaireachta a tháinig anuas chuige le tuiscint oidhreachtúil.
#1375040
Tá cáil ar leith freisin ar fhógra an Phiarsaigh nár mhór cúl a thabhairt le sochaí a bhí faoi réir riachtanais na heacnamaíochta agus filleadh ar luachanna a bhí bunaithe ar an daonnacht agus ar an gcultúr oidhreachtúil: baineann an ráiteas macalla amach fós: Ar an láimh eile de seans go mbeadh an Piarsach an-sásta leis an gcomhionannas agus an curaclam leathan a bhéimnítear anois sa chóras oideachais, go háirithe i scoileanna an Choiste Gairmoideachais.