#1067364
Tagraítear ar an mbealach céanna d’eagrais chultúrtha agus phobail, e.g.
Tagraítear ar an mbealach céanna d’eagrais chultúrtha agus phobail, e.g.
Is ar bhealach cultúrtha a thugann sé faoi.
Ní athruithe neafaiseacha iad seo, ach samplaí d’iompuithe cultúrtha, a bhfuil tionchar acu ar an mbealach a mhairimid.
Is ar an mbealach seo is féidir a mhaíomh gur chuir an scríbhneoir, an t-ealaíontóir agus an gníomhaí náisiúnach le próiseas cruthaithe na Gaeltachta mar thobar dúchais agus mar ghabhdán cultúrtha.
Ba bheag trácht a bhí ar fhrithghiniúint, ar cholscaradh, ar ghinmhilleadh agus ar imeachtaí sóisialta agus cultúrtha nach raibh ag cloí, ar bhealach amháin nó ar bhealach eile, leis an saol spioradálta.
I ré níos deireanaí ná sin cuireadh comhshamhlú cultúrtha i réim ar bhealaigh brúidiúla a bhí níos eagraithe agus níos forleithne.
Tá an togra comórtha i gConamara roinnte ina thrí chuid: Ionad Cultúrtha an Phiarsaigh, Slí na Coille (an bealach suas chuig an teach), agus Teach an Phiarsaigh féin.
Tá an togra comórtha i gConamara roinnte ina thrí chuid: Ionad Cultúrtha an Phiarsaigh, Slí na Coille (an bealach suas chuig an teach), agus Teach an Phiarsaigh féin.
Tá an togra comórtha i gConamara roinnte ina thrí chuid: Ionad Cultúrtha an Phiarsaigh, Slí na Coille (an bealach suas chuig an teach), agus Teach an Phiarsaigh féin.
Cé na heiseamláirí cultúrtha ab fhearr a Ghaelódh meon na tíre, agus cén bealach ab fhearr le hiad sin a chur chun cinn?
Tá mé ag súil go mór le bheith bainteach ar pé bealach a n-iarrtar orm le himeachtaí agus le cúrsaí cultúrtha timpeall na tíre.
Déarfadh an CLG gur slí bheatha spioradálta agus chultúrtha atá i gceist, bealach maireachtála atá préamhaithe i measc an phobail.
Is é éagumas seo mhuintir na hÉireann suíomh cultúrtha an chainteora ó dhúchas a thuiscint ábhar lárnach Mo Bhealach Féin.
Is í an ghéarchéim shíceolaíoch atá á réaladh in Mo Bhealach Féin, áfach, ná géarchéim an Ghaeilgeora nach bhfuil in ann glacadh le réaltacht chultúrtha na tíre ina maireann sé.
Is léir go bhfuil na traidisiúin chultúrtha agus eitneacha “sna hoileáin seo” nasctha le chéile ar bhealach casta go leor.
Léiríonn sé go raibh smaointeoirí na hathbheochana cultúrtha sa naoú céad déag den tuairim go raibh an ceangal seo ann, ach nár cruthaíodh é sin in aon bhealach eolaíochtúil.
Is é sin le rá, ar bhealach áirithe ná samhlaíonn Tomás aon teora le himeachtaí cultúrtha ná teanga.
Agus é ar a bhealach isteach sa Cheathrú Chultúrtha, chonacthas do Bhalor go raibh imeachtaí móra na Gaeltachta á bhfógairt ar phostaeir mhóra ar gach taobh de.
Cuir tús le do chuairt ag Ionad Cultúrtha an Phiarsaigh i Ros Muc ar do bhealach siar.
Deirtear go mbainfeadh plean an pháirtí ó thaobh na turasóireachta cultúrtha de le forbairt a dhéanamh ar Shlí an Atlantaigh Fhiáin (a théann trí cheithre cheantar Gaeltachta), ar an mBealach Glas (a thosaíonn i nGaeltacht Acla) agus Sean-Oirthear na hÉireann (nach mbaineann le haon cheantar Gaeltachta).
Tá na meáin Ghaeilge in Éirinn á ndearbhú féin i gcúrsaí cultúrtha agus is gá anois an talamh thorthúil a beathaíodh i rith an fichiú haois a threabhadh, agus iarracht a dhéanamh an fhéiniúlacht chultúrtha agus theanga atá á ndearbhú féin trí na meáin Ghaeilge, a chothú i mbealach aontaithe, cumarsáideach, criticiúil:
Ba é an chaoi go raibh léirseoirí frith-Zwarte Piet (is é sin le rá, daoine a bheadh ar son na n-iarrachtaí an traidisiún a chur in oiriúint don lá inniu) ar a mbealach ó thuaidh le dul ag agóidíocht i mbaile mór Dokkum, áit a raibh San Nioclás agus a lucht cúnta le teacht i dtír go hoifigiúil – mórimeacht cultúrtha a chraoltar beo ar an teilifís gach bliain.
I dtuarascáil a foilsíodh sa bhliain 2015, cheistigh Conchúr Ó Giollagáin agus Martin Charlton polasaithe fadtéarmacha an Rialtais maidir le ‘cainteoirí Gaeilge atá rannpháirteach i ndlúthphobal Gaeilge’ (luaite ar leathanach 327) agus áitíonn Ó Gairbhí go bhféadfaí polasaithe TG4 maidir lena lucht féachana a cheistiú ar an mbealach céanna: ‘An gcaitheann TG4 leis an teanga amhail is gur ‘earra tarraingteach cultúrtha’ í a gcaitear ‘margaíocht’ a dhéanamh air?
"Labhair mé le déanaí faoin tráma cultúrtha a bhíonn mar thoradh ar an impiriúlachas agus ar an mbealach go mb'fhéidir gur mhúnlaigh sin ár meon i leith na Gaeilge agus úsáid na Gaeilge.
Tá tráchtearraíocht na hoidhreachta, nó 'commodification of culture' mar a thugann Ruth McManus air (1997: 91), ina chnámh spairne d'iliomad mionlach cultúrtha: bealach chun sainiúlacht an mhionlaigh sin a chur ar taispeáint don saol mór, ach síol a bhféadfadh léirscrios an chultúir sin péacadh as chomh maith.
Tá siad siúd freisin idir dhá chultúr, ach caitheann siad a bhfuinneamh samhlaíoch go minic ní leis na straitéisí cruthaitheacha aithrise agus scigaithrise a shamhlaíonn Homi Bhabha mar ghnéithe dílse den dioscúrsa liteartha iarchoilíneach (straitéisí a fhéachann le húdarás an dioscúrsa cheannasaigh a threascairt trí sheilbh a ghlacadh ar theanga an dioscúrsa sin agus é a athmhúnlú chun do chríche féin), ach le straitéisí cosanta agus athshealbhaithe arb é is cuspóir dóibh bealach éalaithe a chruthú ó údarás cultúrtha na mórtheanga.
‘Is maith an comhartha ar ILÉ é, an bealach inar thacaigh siad le haistriú ocht gcéad saothar litríochta Éireannach go dhá scór teanga - tréaslaím le ILÉ na gníomhartha tábhachtacha cultúrtha atá curtha i gcrích acu go dtí seo.
"Tá blianta cinniúnacha amach romhainn sna Gaeltachtaí ach tá Bord Údarás na Gaeltachta ar aon ghuth agus tiomanta tacú le pobail na Gaeltachta i gcúrsaí teanga, cultúrtha, sóisialta agus eacnamaíochta ar gach bealach gur féidir agus na gníomhaíochtaí agus acmhainní cuí ina leith sin a éileamh."
"Tá blianta cinniúnacha amach romhainn sna Gaeltachtaí ach tá Bord Údarás na Gaeltachta ar aon ghuth agus tiomanta tacú le pobail na Gaeltachta i gcúrsaí teanga, cultúrtha, sóisialta agus eacnamaíochta ar gach bealach gur féidir agus na gníomhaíochtaí agus acmhainní cuí ina leith sin a éileamh."
Dúirt an tAire Turasóireachta, Cultúr, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán, Catherine Martin gur bealach iontach a bhí sa scéim chun feiceálacht na Gaeilge a mhéadú agus chun struchtúir a bhfuil tábhacht náisiúnta agus chultúrtha leo a chaomhnú agus a chosaint.
“Comh-iarracht chultúrtha atá ann ar bhealach – stadann daoine sa tsráid mé ionas go mbeidh siad in ann cúpla focal Béarla a úsáid agus baineann siad leas as gach deis a fhaigheann siad.
Tá saol cultúrtha na tíre á mhúnlú anois ag an inimirce (agus an aisimirce) seachas ag an eisimirce, agus tá muintir na hÉireann in ann teacht agus imeacht ar bhealach nach raibh indéanta riamh roimhe seo i stair na tíre.
Is í an ghné is suntasaí ar fad den fhaillí a dhéantar i gceist na Gaeilge mar cheist chultúrtha ina saothar ná an neamhshuim a dhéantar de staid nua–aoiseach agus de litríocht chomhaimseartha na teanga, rud atá aitheanta agus pléite ar bhealach géarchúiseach le blianta beaga anuas ag na scoláirí Gaeilge Breandán Ó Buachalla agus Gearóid Denvir agus le déanaí arís ag an staraí Niall Ó Ciosáin.
Tá anailís den scoth déanta ag Fionntán de Brún ar shaothar cruthaitheach Mhic Grianna, á shuíomh i gcomhthéacs bhéaloideas laochúil agus náisiúnachas cultúrtha an naoú haois déag ar thaobh amháin agus nua–aoiseachas liteartha thús an fichiú haois ar an taobh eile.43 Ríomhann de Brún forbairt íomhá an ealaíontóra mar eachtrannach nó mar dhíbeartach sna saothair Mo Bhealach Féin agus Dá mBíodh Ruball ar an Éan, agus pléann tábhacht lárnach an idirdhealaithe a dhéantar i saothar Mhic Grianna trí chéile idir réimse na healaíne agus réimse na polaitíochta.
Is é an ní is suaithinsí faoina tionscnamh filíochta go dtí seo ná an chaoi a n–osclaíonn a saothar doirse na samhlaíochta: ní bailiú béaloidis atá ar siúl aici, ach tionscnamh léitheoireachta agus athscríofa a chuidíonn léi taithí chultúrtha mhuintir na hÉireann a fheiceáil agus a léiriú ar bhealach a aithníonn an toise uilíoch idirnáisiúnta a bhaineann léi.
Is sampla eile é freisin den litríocht a bheith á húsáid mar ghléas critice, agus de chaint agus de ghnásanna cultúrtha na ndaoine a bheith á lua mar léirithe ar ‘thruailliú idéil an Stáit’: Is admháil atá sa dán seo gur theip ar an aisling teanga agus chultúir a luaitear i ndán eile le Davitt ‘Athscríobh’ mar an ‘miotaisín mánla a chothaíos is mé amach sna déaga/ go dtiocfadh an lá go mbeadh Gaoluinn á labhairt/ i gcathracha na hÉireann, aisling atá á caoineadh aige ar bhealach eile sa dán ‘An file ag foghlaim an bháis’, dán ómóis d’fhile Gaeilge is do mháistir teanga: ‘Fada anois uait Corcaigh na dtríochaidí, aislingí poblachtánacha/ An stáit.
Úsáidtear frásaí Béarla, agus mínítear frásaí Gaeilge, sa dán ‘Winooski’ do Ghreg Delanty ar bhealach a thugann le fios go bhfuil cairdeas ar leith idir cumadóir agus ábhar an dáin, a leithéidí seo, mar shampla: Braitear nach bhfuil aon bhó chultúrtha á cur thar abhainn nuair a úsáidtear an Béarla i bhfilíocht Uí Mhuirthile.
“Ní fhéadfá theacht ar bhealach níos fearr lena bhreithlá a cheiliúradh nó le hómós a thabhairt dó ná ionad cultúrtha nua a oscailt ina ainm ag an láthair seo, ag Teach an Phiarsaigh.
Chomh maith leis sin, níl na difríochtaí reiligiúnda agus cultúrtha ó thuaidh in Éirinn ar aon bhealach chomh leathan ná chomh doimhin leis na cinn idir an pobal Giúdach in Iosrael agus na Palaistínigh.
Thug muid le fios Dé hAoine gur dhírigh an straitéis forbartha ar dheiseanna oideachais atá ar fáil trí mheán na Gaeilge do chainteoirí Gaeilge a mhéadú sa Ghaeltacht agus taobh amuigh di agus cur ar bhealach dearfach le saol sóisialta eacnamaíoch cultúrtha agus teangeolaíoch na bpobal Gaeilge.
Ar bhealach, cuireann an cnuasach aistí seo in iúl dúinn go bhfuil an greann, agus an cineál grinn atá chun tosaigh in Éirinn, mar oidhreacht chultúrtha againn, rud a mhúnlaigh an litríocht Angla-Éireannach an oiread céanna agus a mhúnlaíonn sí muid sa lá atá inniu ann.
B’ionann an ócáid seolta seo agus an tús le sraith imeachtaí cultúrtha a bhfuil sé mar sprioc leo oidhreacht agus stair Theach Ard na bhFeá a scaoileadh chun leasa an phobail ar bhealach a dtógann ar an chomhurraim agus an chomhthuiscint agus a ardaíonn feasacht ar iolrachas cultúrtha agus ar an chomhoidhreacht shaibhir.
Níor ghá dom a bheith róbhuartha faoin chúlra cultúrtha agus cé go raibh an téacs féin saothraithe ar bhealach cliste, idir imeartas focal agus ar oile, ba chabhair iontach iad na pictiúir ar ndóigh don léitheoir.
Toisc gur láthair é an cultúr físe ina mbíonn coimhlintí ar bun maidir le féiniúlacht agus léirithe, dar leis, is fiú tarraingt ar an rud a dtugann sé ‘seandálaíocht chultúrtha fhísiúil’ air mar bhealach le teacht ar na modhanna ina gcruthaítear íomhánna den Norm agus den Eile (Leavy, 2009: 221).
Is tionscadal den scoth é seo de chuid Along Came a Spider i gcomhpháirt le Cónaidhm Spóirt na hÉireann agus is í an sprioc atá acu ná aistriú iomlán cultúrtha a chruthú sa mheon aigne fo-chomhfhiosach agus muid ag smaoineamh ar spóirt na mban ar bhealach atá claonta.
Ba chóir, ar bhealach, sa dioscúrsa poiblí faoin teanga, aird a tharraingt ar an ngné seo d’fhoilsitheoireacht na Gaeilge a athlonnaíonn an teanga i gcomhthéacs cultúrtha domhanda agus a bhréagnaíonn na réamhthuairimí smolchaite maidir le cúngú agus le cúigeachas an chultúir Ghaelaigh.
Ó hUiginn, faoi na ‘nascanna pearsanta agus cultúrtha idir muintir na Breataine agus muintir na hÉireann nach féidir a chur ar neamhní’ agus ‘faoi bheith ag bogadh i dtreo athmhuintearais ar bhealach cruthaitheach’, bhí macallaí sna focail sin ar an tagairt a rinne Cathal Ó hEochaidh i 1980 ag an Chruinniú Mullaigh Angla-Éireannach do ‘réimse iomlán na gceangal caidrimh idir an dá phobal’.
Ní hamháin go gcuirfeadh sé seirbhís riachtanach chultúrtha ar fáil, ach spreagfadh sé aithne agus díograis don teanga ar bhealach nach raibh feicthe cheanna féin sa cheantar.Ní raibh aon fhreastal á dhéanamh ag na seirbhísí áitiúla raidió ar phobal na Gaeilge ainneoin an fháis a bhí tagtha i spéis an phobail i gcoitinne sa Ghaeilge agus san oideachas lán-Ghaeilge.
Agus an tionscal sin tite i léig, thuig comhairleoirí na cathrach ar bhealach aibí, nach minic a thuigeann daoine a bhíonn i gcumhacht, go dtagann forbairt eacnamaíoch go minic sna sála ar fhorbairt agus ar fhéiniúlacht chultúrtha.
Beidh cainteoirí as thar lear chomh maith leis an tír seo i láthair ag an seimineár ar fhorbairt Turasóireacht Cultúrtha agus Eacnamaíocht Chruthaitheach lonnaithe ar Bhealach an Atlantaigh Fhiáin.Tá roinnt saineolaithe as na Stáit Aontaithe, ó Martha's Vineyard ina measc, i láthair agus beidh siad ag caitheamh seachtain ag tabhairt eolais, comhairle agus tacaíocht do lucht gnó.