#103232
Tharraing sí anáil dhomhain, bhailigh gach uile unsa fuinnimh a bhí inti.
Tharraing sí anáil dhomhain, bhailigh gach uile unsa fuinnimh a bhí inti.
Ocht n-unsa den phlúr garbh sa mhias a fhuasclaíonn gach greim ón gcroí.
Tá tú sé chloch déag má tá an t-unsa ionat in aon chor.
Ocht bpunt, trí unsa a bhí sé.
Bíonn meáchan 28 unsa agus trastomhas trí orlach ar gach bolla.
Bean nár iompair unsa breise bloinice ar feadh a saoil.
In iarracht chuile unsa meáchain a shábháil, d’fhág sé a fhobhríste sa seomra feistis.
Cuir glaoch orm nuair a thagann unsa céile ar ais a’d.
Bhí unsa tobaca a dhíth ar Phadaí eadar sin agus an oíche, agus chuaigh sé siar ionns ar fhear siopa a bhí i Málainn Mhóir, agus d’iarr sé unsa tobaca air.
Mo dhuine seang, lom, gan unsa feola air, aghaidh an chú air.
'Cúpla unsa tobac don phíopa, le do thoil, a Rós.
I dtaobh liostaí na gcomhábhar atá mar chuid de na hoidis bhí ceist ann ar chóiriad a chuir sa tuiseal ginideach nó sa tuiseal tabharthach, ceist a síleadh a bhain le stíl ar dtús, mar shampla ‘50g/2oz butter’ a aistriú go ‘50g/2 unsa ime’ nó ‘50g/2 unsa d’im’.
Mar a tharla sé, tá treoir ar fáil maidir leis an gceist seo sa leabhar Graiméar Gaeilge na mBráithre Críostaí (Ó hAnluain, 1999: 79), ‘Is gnách de + an tabharthach in ionad an ghinidigh má ghabhann aidiacht leis an ainmfhocal ábhair: fáinne d’ór loiscthe.’ Mar sin, sa chás thuas, an leagan molta ná ‘50g/2 unsa ime’, ach sa chás go bhfuil ‘50g/2oz plain flour’ le haistriú, an leagan molta ná ‘50g/2 unsa de phlúr pléineáilte’.
Ní fhaca mé riamh im bheatha shaoil botúin mhóra modheolaíochta, óir is féidir le hunsa eolais an bua a bhreith ar thonna ciotrúntachta chur i láthair.
Ní inseoidh mé duit céard a rinne mé, ach déarfaimid go bhfuil gach uile unsa den bhriseadh croí seo tuillte agam.
Scéala ag dul timpeall ina taobh, bhí slua beag ag faire, cloigeann na bhfear á gcroitheadh á rá nach raibh oiread is unsa iomarcach ina craiceann mín aici.
Caithfidh sé go bhfuil os cionn sé chloch déag meáchain ann, gan oiread agus unsa saille air.
Bearrfaidh mé gach aon unsa feola atá ar do chorp anuas díot mura dtosaíonn tú ag caint.
Is deise liom unsa den lá inniu ná tonna den bhliain seo caite.’ Dhruid sí i mo leith is rug ar lámh orm.
Seacht bpunt agus ceithre unsa dhéag meáchain a bhí inti. Is as Áth an Ghainimh i ndeisceart Bhaile Átha Cliath dá muintir.
Agus aon unsa spreaca a bhí fanta ina chapall ag silt amach as le chuile choisméig, dhaingnigh an marcach a ghlúine i mbolg an eich.
Ní raibh unsa meáchain air, é éatrom ar a chos i gconaí agus cuma na hóige fós ar a éadan.
Ní raibh ach meáchan ocht n-unsa ar Zach Shigeto Saginaw nuair a rugadh go hanabaí é i Michigan, S.A.M.
D’úsáid sé gach unsa nirt a bhí aige leis an gcloch a ardú os cionn a mhullaigh ionas go raibh a scáile agus scáile an leachta ag transú a chéile.
Chuile mhír meacain den dóib a chur síos ar dtús.Chuile unsa créafóige a scríobadh ar ais ina áit fhéin agus chuile scraith a leagan ar ais ó cheann go ceann.
Sé phunt, trí unsa a bhí sé, mullach bán gruaige, agus tugadh suntas do na doirn mhóra a bhí ar an leanbh.
Bhí an tae Lyons 2d an t-unsa, arán 3d an builín (ticket loaf), prátaí 4d an chloch, milseáin 1d an ceathrú puint.
'Dheamhan an t-urchar, dheamhan an t-unsa!' a dúirt na poblachtóirí nuair a céad-dúisíodh giorria an díchoimisiúnaithe.
Scór bliain ó shin leis an bhfód a sheasamh sa líne trí cheathrú, ní bheadh aon chall dó unsa a chur in airde seachas mar a bhí air agus é 19 bliain.
Chun buaine teanga a chinntiú, deirtear gurb éifeachtaí unsa de thacaíocht oifigiúil ná tonna de ghníomhaíocht dheonach.
‘Níl unsa dílseachta fágtha ionam,’ ar seisean, ‘ag breathnú ort ... ag caint mar seo leat.’
Tá matáin mhóra air agus níl unsa saille, a bhuíochas sin do dhiantraenáil agus sáraiste bia a bhfuil forlíonta spóirt mar chuid di.
Níl unsa saille ar an gcéad duine – an fear a raibh mé ag imirt leis sular tháinig fear na matán mór – ach an oiread.
Chuige sin, tá, mar shampla, 36 briosca in ionad 36 bhriosca sa spriocthéacs ach 8 n-unsa, mar shampla, i gcás na n-uimhreacha faoi bhun 20.
Bhí Naoise tar éis an cúlchaise sin a thabhairt faoi deara cheana féin agus bhí a fhios aige go dtógfadh an rás seo gach unsa dá neart.
Labhair sí go fánach i nguth lag leamh mar ní raibh oiread agus unsa feola ar an gcuairteoir cé gur léir go raibh dúil aici sa bhia.
Anois go bhfuil glactha le Moladh 64 (Proposition 64), is féidir le daoine atá 21 bliain d’aois nó níos sine suas le hunsa amháin de channabas a cheannach agus a bheith ina seilbh acu, agus tá cead ag duine suas le 6 phlanda raithní a fhás.
Agus an ghriain ag leanúint léi ag lonnrú thar dheireadh na seachtaine, bhailligh mé gach unsa misnigh idir chorp agus anam, agus chaith mé bristí gairide arís ar an Dara Lá Déag, nó an Glorious Twalf mar a b’fhearr aithne ar an lá go háitiúil, agus d’fhreastail mé ar bheárbaiciú.
D’ardaigh sé den talamh í, ag úsáid gach unsa dá neart is shleamhnaigh sé suas ar a dhroim í. D’imigh leath den mheáchan aisti de phlimp.
Ach is í an tsamhail atá inár n-aigne ná Pádraig Ó Conaire ag fáil bháis i seomra na mBocht in ospidéal an Richmond agus gan de sheilbh shaolta aige ach mar a deir Seosamh Mac Grianna ‘úll agus píopa agus unsa tabaca’.
Léirigh ‘Máire’ nárbh ‘ionann sgríbhneoir éifeachtach a d’fhág lorg a láimhe ar litridheacht na hEoraipe, [...] agus seanduine as na Blaisgéidí ag cainnt ar leasughadh phreataí nó ar luach unsa tobaca.’ (ibid.)
Cé go raibh blianta fada ó rith sé an rás trastíre deiridh, ní raibh unsa sa bhreis air: d’fheil an saol singil ar a ghabháltas beag dó, fear sona téagartha i lár na dtríochaidí.
Trí bliana is tríocha níos déanaí, is cuimhin liom go beacht gur rith an smaoineamh seo liom leathbhealach tríd: ‘Níor bhain an duine gorm díoltas amach ar an duine geal riamh as an sclábhaíocht, ach nuair a bhainfidh sé, beidh gach uile unsa den cheart aige.’ Ar eagla go mbainfí an bhrí mhícheart as an gcolún seo, ní ag tabhairt tacaíochta do na fir ghorma a dhúnmharaigh póilíní geala in dhá eachtra éagsúla sna Stáit Aontaithe le coicís anuas atá mé.
‘Geallaim sin, a Éadaoin,’ arsa Eochaidh, ‘Agus beirim luach trí scór bó duit, cúigear ban freastail, cíor airgid le do thromfholt gruaige a chíoradh, agus unsa óir in aghaidh gach ribe den chasfholt flúirseach céanna.’
Níl meáchan unsa i gcúig cinn acu le chéile.’ Sin é ‘rí na n-éan’ le fírinne agus is ceart agus is cóir, go deimhin is cuí agus is tairbheach, go gcuirfí in iúl é do chuile ghasúr de lucht an dreoilín a thiocfas chomh fada leat inniu.
Trí shoicind tar éis meánoíche a rugadh an chéad leanbh den bhliain nua in Éirinn. In Ospidéal Mhuire Lourdes i nDroichead Átha a saolaíodh an cailín beag a bhfuil Maeve tugtha ag a muintir uirthi. Seacht bpunt, ceithre unsa a bhí sí.
Seacht bpunt agus trí unsa meáchain a bhí ann. Is as Ard Aidhin i dtuaisceart Bhaile Átha Cliath dá mhuintir.
Bhí siad sásta a gcuid arm agus armlón a bhá Ach ní ghéillfidís unsa den snaoisín.
Níor ghnách feasta imreasán agus ardmholadh i measc na bhfilí, ná marbhna agus milisbhriathra i measc na mbard, ná cuisle ceoil i measc na gcruitirí, ná bonnán binn na bpíobairí, ná cornlíonadh a gcuid cornairí, ná cleas a gcuid cleasaithe, ná oirfide agus amhrán, ná agallamh óinmhidí, ná airneán ná aoibhneas ar theallach.’ Sibhse a mbíonn scéin oraibh agus sibh ag pacáil an mhála 10kg le ghabháil ar eitilt shaor thar sáile, cuimhnígí ar Bhreas is a Mhama ag pacáil le ghabháil go críocha a athar: ‘Cóiríodh long dóibh, agus cuireadh lón is leann ar bord ann, agus thug siad leo trí each agus carbad, cheithre chú, sleá agus sciath, coire fulachta, bréidín fraochdhearg, seachtar giollaí, gléas ceoil, gléas báire, folach fearthainne, corn meala, sé unsa duilisc, agus slat eolais le meabhair a bhaint as réalta is reanna na firmiminte.’ Agus nach breá an léirmheas é seo ar phíosa ceoil?