7 Deireadh Fómhair 2019
Tá 30 imleabhar nua as an bPríomhbhailiúchán Lámhscríbhinní digitithe, innéacsaithe agus ar fáil ar dúchas.ie anois. Baineann an t-ábhar leis na 1930idí. Seo thíos liosta de na himleabhair, de na bailitheoirí agus de na háiteanna.
23 Meán Fómhair 2019
Cé a dhéanfadh dearmad ar bhuaicphointí chraobhchomórtais Chorn an Domhain sa Rugbaí san am a chuaigh thart? Ó phreabchúl déanach Jonny Wilkinson i gcoinne na hAstráile chun Corn Webb Ellis a thabhairt go Sasana den chéad uair in 2003 go dtí bua stairiúil na hAfraice Theas agus in éadan na Nua-Shéalainne i gcraobh na bliana 1995, tá an comórtas tar éis dul i bhfeidhm go mór orainn ó bunaíodh é in 1987. Agus an 9ú heagrán ar siúl an fómhar seo tá lucht leanúna an rugbaí agus go leor eile nach leanann an spórt go dílis ar bís faoin gcoimhlint atá le teacht.
2 Meán Fómhair 2019
Córas bainistíochta téarmaíochta is ea Terminologue a úsáidtear chun téarma.ie, an Bunachar Náisiúnta Téarmaíochta don Ghaeilge, a bhainistiú. Tá leagan poiblí den chóras nua ar fáil anois, gan aon chostas, ag www.terminologue.org. Cuireann an tseirbhís nua seo ar chumas úsáideoirí bunachair théarmaíochta dá gcuid féin a fhorbairt agus a fhoilsiú.
12 Lúnasa 2019
Reáchtáiltear an tSeachtain Náisiúnta Oidhreachta i mí Lúnasa chuile bhliain agus is é téama na seachtaine i mbliana ná Caithimh Aimsire - Aimsir Chaite. Is cuid lárnach de shaol an duine iad caithimh aimsire agus ní taise do mhuintir na hÉireann é. Is féidir teacht ar go leor scéalta suimiúla i mBailiúchán na Scol a thugann spléachadh dúinn ar na caithimh aimsire ba choitianta in Éirinn fadó.
15 Iúil 2019
Gach ráithe, cuirtear baisc imleabhar nua as Príomhbhailiúchán Lámhscríbhinní Chnuasach Bhéaloideas Éireann ar fáil. Déantar digitiú agus innéacsú ar an ábhar agus foilsítear ar dúchas.ie é. Sonraítear an t-ábhar nua leis an lipéad ‘NUA’ taobh leis an iontráil.
1 Iúil 2019
Bhí ábhar ceiliúrtha againn le déanaí nuair a rinneadh an 100,000,000ú cuardach ar shuíomh téarma.ie, An Bunachar Náisiúnta Téarmaíochta don Ghaeilge. Cuireadh tús leis an tionscadal seo in 2005 agus tá sé ag dul ó neart go neart ó shin.
10 Meitheamh 2019
Cuireadh ábhar nua le Corpas na Gaeilge Comhaimseartha ar gaois.ie le déanaí. Is í príomhaidhm an tionscadail seo ná samplaí comhthéacs d’úsáid reatha na Gaeilge scríofa a chur ar fáil mar acmhainn teanga do thaighdeoirí, scríbhneoirí, teangeolaithe agus daoine eile a bhfuil spéis acu sa teanga. Tá 24.7 milliún focal sa chorpas anois i ndiaidh an nuashonraithe is déanaí.
13 Bealtaine 2019
Seo thíos blagmhír ó Kate Bagnall, buaiteoir Eolaí Óg na Bliana sa rannóg Eolaíochtaí Iompraíochta agus Sóisialta, agus buaiteoir Gradam Speisialta ón Chomhairle um Thaighde in Éirinn.
29 Aibreán 2019
Is maith an scéalaí an aimsir, mar a deir an seanfhocal, ach is maith an scéalaí na mionainmneacha go deimhin freisin! Bíonn neart eolais le fáil iontu, mar shampla eolas faoin tírdhreach, eolas faoi stair na lonnaíochta, na talmhaíochta agus na tionsclaíochta, agus eolas faoi na daoine a bhí ina gcónaí san áit. Is uirlis sluafhoinsithe í Meitheal Logainm.ie chun mionainmneacha agus na sonraí a bhaineann leo a stóráil, a chaomhnú agus a roinnt.
18 Márta 2019
Tá leagan úr de shuíomh téarma.ie, an Bunachar Náisiúnta Téarmaíochta don Ghaeilge, seolta le laethanta beaga anuas. D'fhorbair Fiontar & Scoil na Gaeilge, DCU an leagan seo le maoiniú ó Fhoras na Gaeilge. Céard atá nua faoi?
11 Márta 2019
Má bhreathnaítear ar shonraí anailísíochta téarma.ie, is féidir scéalta agus nithe tráthúla ó thréimhsí ar leith a mhapáil ar threochtaí cuardaigh ar an suíomh. Tabharfar spléachadh sa bhlagmhír seo ar roinnt de na téarmaí ba mhó cuardach le roinnt blianta anuas chun an leanúnachas idir na scéalta agus nithe tráthúla sin agus na cuardaigh a rinneadh ar an suíomh féin a chur in iúl.
4 Márta 2019
Ní féidir dul rófhada gan teacht ar thagairtí do dhaoine i mionainmneacha na hÉireann. Is minic a luaitear úinéir na talún (ainmneacha sealbhacha) nó pearsa eile a raibh baint éigin aige nó aici leis an áit (ainmneacha stairiúla) san ainm. Tá na hainmneacha seo fíorthábhachtach ó thaobh cúrsaí staire agus ginealais de. Dírímid ár n-aird ar rogha mionlogainmneacha ó Mheitheal Logainm.ie a bhaineann le mná sa bhlagmhír seo mar cheiliúradh ar Lá Idirnáisiúnta na mBan i mbliana.
11 Feabhra 2019
Tá athruithe móra tar éis teacht ar an tsochaí in Éirinn le roinnt blianta anuas, go háirithe ó thaobh comhionannas inscne agus pósta de. Caitear súil sa bhlagmhír seo ar chuid de na sean-nósanna a bhain leis an bpósadh i dtús an chéid seo caite. Roghnaítear roinnt scéalta spéisiúla ó Bhailiúchán na Scol chun léargas a fháil ar chuid de na traidisiúin a bhain le haimsir an phósta agus ar chuid de na hathruithe atá tar éis teacht ar an tír ó shin i leith.
21 Eanáir 2019
Ag 3.30 p.m. ar an 21 Eanáir, 1919, a tionscnaíodh an Chéad Dáil Éireann i dTeach an Ardmhéara, Baile Átha Cliath. Mar a tharla i gcás Éirí Amach 1916, bhí lucht na Gaeilge rannpháirteach, ní hamháin in imeachtaí stairiúla an lae úd, ach sna cruinnithe agus sna hullmhúcháin a tháinig roimhe. Le cinntiú gurbh í an Ghaeilge teanga oibre na Dála cuireadh coiste le chéile le téarmaí fóirsteanacha a cheapadh faoina choinne sin. Ar an choiste seo, bhí Seán Ó Ceallaigh (Sceilg), Pádraig Ó Máille, Liam de Róiste agus Piaras Béaslaí.
14 Eanáir 2019
Cuireadh ocht mbeatha nuascríofa leis an an mBunachar Náisiúnta Beathaisnéisí Gaeilge, www.ainm.ie, le deireanas. Ina measc, tá cuntas ar Phádraig Ó Fiannachta (1927–2016), ollamh le Gaeilge i Maigh Nuad, a saolaíodh sa Phaideac, Ceann Trá, Co. Chiarraí.
1 Eanáir 2019
Tá pleananna móra againn do 2019!
17 Nollaig 2018
Cuireadh go leor i gcrích in oifigí Gaois i rith 2018.
28 Samhain 2018
D’fhreastail cuid d’fhoireann Fiontar & Scoil na Gaeilge ar chruinniú mhullaigh Chumann Téarmeolaíochta na hEorpa (European Association for Terminology, EAFT) i San Sebastian i dTír na mBascach an 22-23 Samhain. Tugadh cainteanna faoi staid na téarmeolaíochta i dTír na mBascach, sa Chatalóin, sa Bhreatain Bheag, sa tSlóivéin, san Ungáir agus i neart tíortha nach iad. Labhair Donncha Ó Cróinín mar gheall ar obair an Choiste Téarmaíochta i gcás na hÉireann.
19 Samhain 2018
Bhí an-ócáid againn nuair a sheol Príomh-Aoire an Rialtais agus Aire Stáit don Ghaeilge, don Ghaeltacht agus do na hOileáin, Seán Kyne T.D., baisc shamplach imleabhar as Príomhbhailiúchán Lámhscríbhinní Chnuasach Bhéaloideas Éireann ar dúchas.ie ag Oireachtas na Samhna, Cill Airne ar Lá Samhna.
5 Samhain 2018
Cuireadh dhá acmhainn nua le Gaois le déanaí. Ar an gcéad dul síos, cuireadh leagan ailínithe de Rialacha na nUaschúirteanna leis an mórchnuasach téacsanna reachtúla atá sa chorpas comhthreomhar. Is Ionstraim Reachtúil fhada é seo a leagann amach na rialacha a bhaineann leis an gCúirt Uachtarach, an Chúirt Achomhairc agus an Ardchúirt. Foilsíodh an leagan Béarla den Ionstraim i 1986 ach níor aistríodh go Gaeilge í go dtí 2017. B’é an Dr Micheál Ó Cearúil sa Roinn Dlí agus Cirt agus Comhionannais a chóirigh an leagan Gaeilge.
Níl an suíomh seo comhoiriúnach leis an mbrabhsálaí gréasáin Microsoft Internet Explorer. Bain úsáid as Chrome, Edge, Firefox, Opera, nó brabhsálaí nua-aimseartha eile chun teacht ar ábhar an tsuímh.
Déan teagmháil linn ag gaois@dcu.ie sa chás go mbíonn aon cheist agat.