#373455
Tá bearna fágtha i ndomhan an cheoil ó d’éirigh R.E.M.
Tá bearna fágtha i ndomhan an cheoil ó d’éirigh R.E.M.
Cosúil le Peter Buck ó R.E.M.
Leagtar ‘Ní binn do thorann rem thaoibh’ air ach deir Ó Rathaile in Measgra Dánta...
“Mearchorraí súl nó REM sa litríocht idirnáisiúnta,” arsa guth mná taobh thiar díobh.
B’é seo an chéad singil a heisíodh uaidh, amhrán diamhair a chum sí i dteannta Michael Stipe a raibh clú air timpeall na cruinne ag an am is a bhanna R.E.M.
Ó tharla go bhfuil an oiread sin tráchta déanta aige ar an ábhar, ní chuirfear síos anseo ach na pointí is tábhachtaí atá ad rem.
Is é an rannóg ‘R.E.M.’ is mó a thaitin liom, rannóg ina dtugann Cummings cead a chinn dá chumas samhlaíochta is don ghreann.
Tugtar sleachta ad rem as Tuarascáil Mhic Chárthaigh i gcló iodáileach agus freagairt ó thaobh na Gaeilge i gcló dearg.
(1980 go 1983 bhí alt téagartha ad rem ann ‘Tíorántacht an Mhaorlathais’ go mb’fhéidir gur chinntigh sé diúltú don iarratas ar dheontas).
Ceann de mhórfhoilsitheoirí na Gearmáine is ea Wallstein Verlag in Göttingen agus i liosta na bliana seo tá dhá theideal ad rem i mo thuairim.
Níl sa mhéid seo a leanas ach dornán de theidil na ndánta sin; 'Éistidh sealad go neósad sgeul daoibh', 'Éisd rem éagnach a fhir ghráidh', 'Éist!
Ach an oiread le scoláireacht chumasach ad rem, eascraíonn taighde seo Uí Laoire as riachtanas agus fiosracht intleachtúil a bhain lena chuid taithí pearsanta féin.
Tá tábhacht ábhartha an téacs seo, a dhéileálann le ceisteanna móra diamhra éiceolaíochta atá ad rem do dhúshláin ár linne féin curtha inár láthair go paiteanta anseo ag an Ollamh John Carey.
Ba é an Rat lárionad rac-cheoil Bhoston, le leithéidí REM, Aerosmith, Metallica agus na Red Hot Chili Peppers ag seinm ann, agus bhí sé de chúram ar an gceathrar a chinntiú nach rachadh rudaí ó smacht sa gclub.
Ní beag de theist ar fhírinne bhuan, is é sin le rá, ar fhiúntas liteartha, scata dá raibh le rá aige faoi Éirinn agus an domhan mór, a bheith ad rem go fóill (é sin faoin Eaglais, 299, nó faoi Chathal Daly, 397, cuiream i gcás).
Bhí muid go láidir den tuairim gur beag an mhaith dúinne mar Ollscoil a bheith ag cur cúrsaí ar fáil trí Ghaeilge i réimsí nach mbeadh tarraingteach do dhaoine óga ón nGaeltacht agus do dhaoine óga le Gaeilge ón gcuid eile den tír agus nach mbeadh ad rem do raichtanais phobal na Gaeilge sa lá atá inniu ann.
Aoir!’, ‘Star Trek’ (gearrchuntas ar réimsí na n-aistí sa rannóg is ea an seanfhocal gur ait an mac an saol), ‘Sos Leathama’ (ina bhfuil scigaithris ar shaothar stáitse Samuel Beckett is cúpla dréacht eile), ‘R.E.M.’ (cúrsaí creidimh), ‘Spórt’, ‘Faoin Tua’ (aistriú mhuintir an cholúnaí ó Bhéal Feirste go ceantar tuaithe), agus ‘Aon Ghnó Eile.’ In ainneoin an rangaithe, ní hannamh dul thar a chéile ó thaobh ábhair de ó rannóg go rannóg.
‘Mo thraochadh is mo shaoth rem ló thú,’ teideal an chaoineadh agus seo cúpla líne de: ‘Ins an Daingean níor chaigil an ceol-ghol / Gur ghlac eagla ceannaithe an chnósta / Dá n-eagla féin níor bhaol dhóibh sin / Níor chaoinidh mná-sí an sórt san.’ Chum Seán Ó Conchubhair ó Bhaile an Chalaidh caoineadh ar Bhád na nGort nDubh, inar báthadh fear agus fiche ó Pharóiste an Fheirtéaraigh ar Oíche na Féile Bríde 1818.
Breatnach (Téamaí Taighde Nua-Ghaeilge, 1997) ar a sheanaois i Lováin; tá sé le tuiscint ó dhán a scríobh sé timpeall an ama sin do Fhlaithrí Ó Maoilchonaire[q.v.], ‘Éist rem éagnach, a fhir ghráidh’, go raibh síad beirt ar scoil le chéile.
Agus é ag plé le cúrsaí oideachais, nó polaitíocht an oideachais (polaitiú an oideachais?) tá ábhar atá ad rem i dtólamh aige, nó is sna polasaithe oideachasúla is léire an pholaitíocht, go minic.
Ina measc, tá "Máirseáil Phaddy Clarke", válsa nó dhó nach bhfuil teideal orthu go fóill, amhrán beag grá nach bhfuil tite ar thalamh slán go fóill, amhrán eile faoi dhílseacht - a bhfuil an iomarca focal ann, sílim - agus amhrán eile atá róchosúil le "Everybody Hurts" le REM.
Mura bhfuil an dioscúrsa, nó an plé, i dtaca leis an nGaeilge Iarthraidis- iúnta ad rem, mura dtuigtear staid na teanga labhartha i gceart, ní thuigfear an sórt idirghabhála – an phleanáil teanga – atá de dhíth.
Níl cuid dá bhfuil ráite gan a bheith ad rem do chuid den díospóireacht faoi úinéireacht scoileanna atá ar siúl in Éirinn faoi láthair: Is treise cumhacht na cléire anseo ná in Éirinn fiú amháin.
Is cuimhneach liom an téacs i Laidin fosta: ‘Et tunc videbunt Filium hominis venientem in nube cum potestate magna et majestate.’ Saothar tábhachtach atá in The Last of the Name ar go leor cúiseanna agus tá ceann de na cúiseanna ad rem anseo, mar a mhíníonn Brian Friel dúinn sa réamhrá: Agus é ina bhrian óg, bhí an saibhreas céanna scéalaíochta agus seanchais thart ar McGlinchey agus a bhí thart ar na scríbhneoirí Gaeltachta ar fud na tíre: Nuair atá deireadh ráite, áfach, tháinig an dírbheathaisnéis seo chugainn faoi chló an Bhéarla.