#149040
Ag obair orthu ó dhubh go dubh, Domhnach is dálach.
Ag obair orthu ó dhubh go dubh, Domhnach is dálach.
Fear a bhí in Piaras nach ndiúltódh do dheoch Domhnach ná dálach.
‘Domhnach nó dálach, a bhuachaill, is fút féin atá sé,’ arsa Pius.
I dtobainne, chuir Céaraí ceist ar an Dálach faoin a chuid arm.
Bhí an Dálach tamall ina phríomhoide ar Scoil Náisiúnta na Leidhbe Gairbhe ar an oileán.
Deir an Dálach gurb é ceann de na príomhchuspóirí atá ag Beo!
Rinne an Dálach ullmhúchán a chuirfeadh bród ar George Patton féin.
"Caithfidh an Ghaeilge bheith i lár an aonaigh," a dúirt an Dálach.
Seo an Dálach ag labhairt le lucht éisteachta scolártha.
Cérbh é an Dálach seo?
In ainneoin sin is uile ligeadh an Dálach i ndearmad nuair a cailleadh é.
In áit spéirmhná dá leithéid, áfach, is le bean an leanna, Síle, a labhraíonn an Dálach.
Bhíodh sé ar fáil dóibh ó dhubh go dubh, Domhnach is Dálach.
Díríonn an Dálach ar na mionsonraí.
Tá an-taithí ag an Dálach féin ar an obair seo.
Ba chara leis an Dálach é.
Shocraigh sé go mbuailfeadh sé leis an Dálach.
Thóg Donnelly an dearcadh sin leis ón Dálach.
Foclóir iomlán nua a d'fhoilsigh an Dálach.
Saoirse iomlán an chathróra aonair do théarmaí tagartha, domhnach is dálach, a mhaíonn!
De thairbhe go mbíodh siad cóngarach don a chéile i gcónaí ar an astar, bhíodh an Dálach agus an Paorach go minic ag caitheamh a gcuid píopaí agus ag comhrá le chéile faoin saol úr a bhí rompa, ach shéan an Dálach go dubh is go bán, go mbíodh siad mór lena chéile.
D’iarr Maeigí ar an Dálach cad chuige ar scaoil sé a fear agus d’fhreagair seisean, ‘Craith lámh liom, a bhean Uí Chéaraí, níor mhian liom a dhéanamh’ ach chas Maeigí na foclaí sin agus mhionnaigh sí gur dhúirt sé ‘Craith lámh liom, a bhean Uí Chéaraí, b’éigean dom a dhéanamh.’ Bhí Siubhán ag a thaobh i rith an ama agus dúirt sise, ‘ Is cuma duit, a Dhálaigh, ní spíodóir thú, ar scor ar bith.’ Saoithiúil go leor, níor labhair an Dálach agus Siubhán aon fhocal lena chéile níos mó.
Deir Ó Donnchadha: ‘Is dealraitheach an ceart a bheith ag an Dálach sa méid sin, ar shon ná feadramar cá bhfuair sé an t-eolas.’ An Dálach freisin a thug le tuiscint go raibh feirm mhaith ag a mhuintir.
Tá an Dálach ag iarraidh ar an gComhairle Contae cruinniú a shocrú le Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte chun an tseirbhís otharchairr sa chontae trí chéile a phlé.
Le linn don Dálach a bheith suas bhí an dearcadh ársaíochtúil sa Bhéarla, bunchloch náisiúnachas Thomáis Dháibhís (1814–45), agus an léann logánta ag cromadh ar dhul ina chéile.
Is grinn ón Drisceolach a aithint gur léann nua-aoiseach a bhí sna siopaí ag an Dálach.
Thuig an Dálach “go bhfuil an chuid is mó de na daoine áiféiseach agus go bhfuil an chuid eile ar tí a bheith amhlaidh” (Irish Times, 20 Aibreán 1974).
Don Dálach bhí cuid den mhealladh san uirlis féin; chuaigh sé le bailiú an bhéaloidis seachas aon ealaín eile de chionn gur “thaitnigh an meaisín liom, thaitnigh an obair liom” (1999, 13).
I dteannta daoine uaisle sna salúin fhaiseanta i bPáras na Fraince chímid an Dálach ag tógáil scéalta ó Phaidí Sayers i mBaile Bhiocáire.
Gan a fhios ag daoine ar ann nó as di Domhnach ná dálach.An garáiste faoi ghlas agus dallóga ag plúchadh an léargais.
Ise den tuairim gur iomarca brú oibre a bhí ag coisceadh a mic ó stop sé á dtaobhachtáil Domhnach ná dálach.
Ní cultacha dá sórt a chaitheadh bochtáin na linne Domhnach ná dálach, ná ní bhíodh airgead le spáráil acu ar áis nuaaimseartha na grianghrafadóireachta.
Bheir sé le fios dúinn fosta, creidim, cén áit a bhfuair Seosamh Mac Grianna cuid den ‘mhórtas Dálach’ a bhí ann féin.
Bhí Seosamh ina oidhre ar Dhálaigh Rann na Feirste agus ar an Dálach mór eile a luaigh mé, Mánas, file agus staraí, údar Beatha Cholm Cille.
Más fíor don Dálach áfach, níor chuir sé suim sna gníomharthaí seo, cé go mbíodh sé ag iompar airm i dtólamh, ach ba cleachtadh é sin a d’fhoghluim sé i Meiriceá.
Ba dhuine é an Dálach nach raibh olc aige do aonduine, ach bhíodh a chuid cleasanna féin ag Pádaí coir!
Ina dhiaidh sin, thosaigh an Paorach ag ól go trom, ach níor ól an Dálach ach corr bhuidéal leanna.
B’éigean don Dálach agus Siubhán aistriú ón Kinfauns Castle go dtí an Melrose Castle, rud a rinne an Paorach agus a chlann chomh maith.
Ba é sin an fáth gur dúradh sa chúirt ní ba mhoille, go raibh an Dálach ag leanstan iad, agus gur ‘chruthaigh sin’ go raibh rún aige é a mharú ó thús.
Gan amhras, nuair a bhí an Dálach ar bord an Melrose, thaispeáin fear darbh ainm Cubitt pictiúr de Chéaraí dó, agus chuir ceist air ar aithin sé é.
Sheol an Melrose ar a cúig a chlog tráthnóna an lae sin, ach ní raibh cumarsáid ar bith idir an Dálach agus Céaraí go dtí Dé Domhnaigh, 29 Iúil 1883.
‘Dhíol mé sa Chape é ar dheich is trí phunta,’ arsa an Dálach, cé go raibh an piostal aige ina phóca i rith an ama.
D’éirigh aghaidh Chéaraí dubh le fearg agus faltanas agus léim sé ina sheasamh gur stán sé ar an Dálach go nimhneach.
‘Is beag fear a chuir eagla orm riamh go dtí sin,’ a dúirt an Dálach ní ba mhoille.
‘Tá an gasúr sin chomh glic le coyote,’ arsa an Dálach nuair a mhothaigh sé a thaobhsa den scéal.
Dúirt an breitheamh Denman an rud céanna nuair a labhair sé leis an gcóiste sul a dtug siad a mbreith ar an Dálach.
Dúirt sé go raibh sé sásta go bhfuair an Dálach cothrom na féinne cionn is gur scrúdaíodh gach mion phointe go géar.
‘Sea, mhuis, beidh na prátaí fuar, mura mbogann sibh oraibh’, arsa An Dálach’, ag iarraidh an nimh a threascairt.
Bhíodh sé coitianta aige Seán de hÓra agus Dálach mná ó Inis Mhic Fhaoláin ab ea máthair Sheáin.
Tharraing an Dálach súil ghéar bhaisileascach Uí Dhroighneáin i dtreo na gloine foilmhe ina láimh, agus tosaíodh ar an bpionta a líonadh gan oiread is focal as éinne.