#182671
-ea- sa siolla neamhaiceanta in áit -io-;
Filter results
Collections
57 results in 15 documents
#727660
Seo anois leabhar nua le hEoghan Mac Aogáin, Io- hannes ó Éirinn agus Máistrí na Gréige: Léamh ar Shaothar Io- hannes Scottus Eriugena (Coiscéim, 2009).
#756382
Dhá phríomhaidhm a leag mé amach dom féin san alt seo: (1) plé ginearálta a dhéanamh ar (a) an mbaint a bhíodh ag Inis Oírr (IO feasta) le Contae an Chláir, agus (b) ar Ghaeilge IO agus an Chláir; (2) cuntas a thabhairt ar dhéantús an fháistinigh/ an choinníollaigh i gcóras an bhriathair i nGaeilge IO, cuntas ina ndíreofar ar bhriathra rialta aonsiollacha a bhfuil guta nó défhoghar i ndeireadh na fréimhe acu.
#756388
IO an t-oileán is lú de thrí Oileán Árann agus is í is gaire acu do Chontae an Chláir – thart ar shé mhíle bealaigh atá Sráid na nIascairí/ Dúlainn ó IO.
#756389
Tá an t-oileán is mó, Árainn, thart ar naoi míle bealaigh ó IO.
#756400
Tá roinnt daoine atá curtha i Reilig Chaomháin, IO, a dtugann a gcuid sloinnte le fios, agus a ndeirtear ina dtaobh go háitiúil, gur bhain siad féin nó a gcuid sinsear le Contae an Chláir, mar shampla, muintir Dhábhoireann.7 Colm (Cóilí) Ó Donnchadha (1892-1980) arbh as Baile an tSéipéil, IO, dó, chaith seisean roinnt dá shaol agus é ina ógfhear ag obair d’fheirmeoir i gContae an Chláir: thugadh muintir IO ‘Fear na Tíre’ mar leasainm air i ngeall ar an achar seo a bhí caite aige thoir.
#756434
Tuairim agus leath an ábhair atá i leabhar Heinrich Becker (1997) a bhaineann go príomhúil le cúrsaí feamainne agus farraige, is ó bhéal chainteoirí IO a bailíodh é. Ba bhéaloideasaí Gearmánach é Becker (1907-2001) a tháinig go hÉirinn 1938 agus a chnuasaigh bailiúchán ollmhór d’ábhair bhéaloidis i gContae na Gaillimhe, agus in IO ach go háirithe.12 Tá eolas i dtaobh na teanga le baint freisin as saothar Ní Chonghaile (1998) a thugann mionchuntas ar logainmneacha IO.
#756471
Ina dhiaidh sin, is tréith shuntasach de chuid Ghaeilge IO an réalú áirithe seo, tréith a léiríonn arís an ceangal atá ann idir Gaeilge IO agus Gaeilge an Chláir.
#756472
Samplaí de bhriathra eile a úsáidtear i nGaeilge IO a bheadh ar aon dul le si
#756475
Samplaí de bhriathra eile a úsáidtear i nGaeilge IO a bheadh ar aon dul le
#756478
Samplaí de bhriathra eile a úsáidtear i nGaeilge IO a bheadh ar aon dul le kru.
#1103831
Úrscéal cumhachtach is ea Io e te, úrscéal a thugann siar ar bhóithrín na smaointe muid.
#1677376
Seoladh dweet.io i mbliana agus táthar ag seoladh Freeboard.io ag am scríofa an ailt seo, comhéadán a ligean duit eolas a bhailiú ó “rud” ar Idirlíon Na Rudaí.
#756390
Go traidisiúnta, bhíodh caidreamh suntasach ag muintir IO le muintir an Chláir, agus, ar ndóigh, níl an caidreamh seo tite i léig fiú sa lá atá inniu ann: bíonn seirbhísí rialta báid ann idir IO agus Dúlainn ó lár Mhí an Mhárta go Meán Fómhair.
#756398
Bhíodh muintir an Chláir istigh in IO chomh maith ar chúiseanna éagsúla: théadh ceannaitheoirí beithíoch isteach ann, mar shampla, agus thagadh na Cláirínigh le turas a dhéanamh ar Leaba agus ar Theampall Chaomháin, Oíche/ Lá Fhéile Caomháin (13/ 14 Meitheamh).5 Bhíodh ceoltóirí as Contae an Chláir istigh in IO chomh maith, agus chuir roinnt de mhuintir an Chláir fúthu ann san am atá caite.
#756399
Muintir Shearraigh a bhfuil cónaí orthu sa Bhaile Thiar, IO, sa lá atá inniu ann, is anoir as Contae an Chláir a tháinig a sinsir le linn an 19ú haois.6 Learaí Ó Conghaile a raibh cónaí air i mBaile an Fhormna, IO, agus a mhair 1884-1972, ba as Contae an Chláir do chuid dá shinsir, agus bhíodh seisean agus a mhuintir ag tabhairt cuairte ar a gcuid gaolta a bhí ina gcónaí ann.
#756432
Tá James Duran (Séamas Ó Direáin) tar éis a bheith i mbun staidéir ar Ghaeilge Oileáin Árann, go háirithe ar Ghaeilge Árann, le tamall de bhlianta anuas, agus tagraíonn seisean do roinnt bheag gnéithe de Ghaeilge IO in dhá alt dá chuid (Duran 1994: 255-6; 1995: 82-3).11 Luann Séamas Ó Murchú roinnt tréithe de Ghaeilge IO in alt dá chuid (Ó Murchú 1991: 98) agus san aguisín beag (‘Gaeilge Árann’) atá ina leabhar An teanga bheo: Gaeilge Chonamara (Ó Murchú 1998: 70-1).
#756450
• Réalaítear io roimh nn/ nt ntntnt mar u:, m.sh., sna focail Fionn, iontu, pionta (is ar fhuaimniú an fhocail áirithe seo a dhíríonn muintir Inis Meáin agus Árann go fíormhinic agus iad ag cur síos ar shaintréithe Ghaeilge IO).18 2.3.2 Cúrsaí an bhriathair. Úsáidtear an mhír bhriathartha do roimh chonsain (taobh amuighden chonsan f fff, ar ndóigh) in aimsir chaite na mbriathra, féach, mar shampla, Dillon (1939: 9): do leag;
#756455
Seo i mo dhiaidh roinnt samplaí d’fhoirmeacha áirithe na mbriathra seo agus na bealaí éagsúla a úsáidtear i nGaeilge IO leis an bhfáistineach/ gcoinníollach a chur in iúl (tugtar liosta san Aguisín thíos de bhriathra eile i nGaeilge IO atá ar aon dul le suigh, dóigh agus cruaigh faoi seach).
#756467
Léiriú eile ar a láidre bhisiúla atá réalú an f´ seo i gcás na mbriathra seo, is ea go bhfuil sé tar éis leathnú ón bhfáistineach/ gcoinníollach go dtí an láithreach i nGaeilge IO: tá fianaise air seo bailithe agamsa, ag Wagner (LASID III) agus ag Finck (1899), i nGaeilge IO.38
#274736
Gníomhaíocht thionsclaíoch a bhí ar bun ag 36 oibrí fochonraitheoireachta a chuir stad le seachadadh poist ar feadh ceithre lá. D'aontaigh Ceardchumann na nOibrithe Cumarsáide inné go gcuirfí an ghníomhaíocht thionsclaíoch ag lucht IO Systems ar fionraí ar iarratas ón eadránaí Phil Flynn. Cuirfear tús le cainteanna tráthnóna idir gach taobh san aighneas. Bhí imní léirithe ag daoine atá ag brath íocaíochtaí leasa shóisialaigh nach bhfaighidís a seiceanna tríd an bpost de bharr an aighnis. Deir An Post gur amárach a gheobhas siad na seiceanna sin tar éis do lucht IO Systems dul ar ais ag obair. Deir an comhlacht freisin nach gcuirfear as d'íocaíochtaí eile atá dlite an tseachtain seo, ná d'íocaíochtaí a fhaigheann daoine sna bainc nó sna hoifigí poist.
#756386
Feicfear ón gcuntas thíos gur gaire do chóras Ghaeilge an Chláir ná do chóras Ghaeilge Inis Meáin ná Árann,1 déantús amháin de dhéantúis seo an fháistinigh/ choinníollaigh i nGaeilge IO.
#756401
Deir Éamonn Ó Tuathail (1922-1993) arbh as Árainn dó agus a bhí ag múineadh scoile in IO, 1954-7, agus é ag caint faoin tréimhse seo (1992: 75):
#756406
Ar ndóigh, ba le Brianaigh an Chláir Oileáin Árann sa tseanaimsir, agus tá oidhreacht na mBrianach úd le feiceáil go soiléir i gCaisleán Uí Bhriain atá fós ina sheasamh in IO.
#756426
Scéalaí cruthanta ab ea an Flaitheartach seo a mhair c.1879-1965, scéalaí mór le rá IO.
#756433
Tá dhá alt i gcló agam féin (1993 agus 2001) a fhéachann le tréithe eile de Ghaeilge IO a phlé.
#756437
Ní miste a rá freisin go bhfuil roinnt mhaith foinsí neamhfhoilsithe eolais ann a bhaineann le Gaeilge IO.
#756439
Tá breis agus 2,500 leathanach lámhscríbhinne d’ábhair éagsúla a bailíodh in IO le fáil i gCnuasach Bhéaloideas Éireann, An Coláiste Ollscoile, Baile Átha Cliath.
#756445
Níl aon cheist ach gur le Gaeilge Chonnacht a théann Gaeilge IO go ginearálta, agus is iomaí cosúlacht idir í féin agus Gaeilge Árann, Inis Meáin agus Chois Fharraige.
#756464
Tréith shuntasach de Ghaeilge IO is ea réalú an f´ seo san fháistineach/ sa choinníollach i gcás na mbriathra áirithe atáthar a phlé.
#756469
Is léir ón méid atá pléite agamsa gur dlúthchuid de Ghaeilge IO é réalú an f´ seo i bhfochatagóir na mbriathra rialta aonsiollacha a bhfuil guta nó défhoghari ndeireadh na fréimhe acu.
#1677373
A luaithe is a insealbhaím uirlis nasctha beidh mé in ann é a leanúint gach áít is mian liom, a bhuí don tseirbhís nua Dweet.io.
#1698081
D'fhoghlaim mé ceacht io seilbh a fháil ar rudaí."
#2010163
Dúirt bunaitheoir an chomhlachta 'Select IO', Jason Ó Mongáin, go mbeidh sé ar chumas an chomhlacht nua ardán a chur ar fáil do phríomhoidí le folúntais gearrthéarmacha a bhíonn acu a líonadh.
#274546
Fostaithe de chuid an chonraitheora IO Systems iad na 36 duine atá i gceist, ach a bhfuil cúram an fhearais uathoibritheach a phróiseálann an post sna mórionaid i mBaile Átha Cliath, Port Laoise, Corcaigh agus Baile Átha Luain orthu.
#275088
Tá Cumann na nOibrithe Cumarsáide ag moladh dá mbaill glacadh le moltaí réitigh i dtaca leis an aighneas tionsclaíoch a chuir as do sheachadadh poist ar fud na tíre níos túisce an mhí seo. Vótálfaidh na baill ar na moltaí Dé Sathairn seo chugainn. Baineann an t-aighneas le hathruithe ar uainchláir 36 fostaí atá ag obair don fhochonraitheoir IO Systems.
#727821
Ní iontas é go mbaineann an triúr file seo le hoileán Leòdhais ach is suntasach nach raibh Frater fiú ar an tsaol nuair a cailleadh an Io- laire, agus ní raibh ach deich mbliana slánaithe ag Caimbeul oíche na tubaiste.
#756391
Is iomaí cúis a bhíodh ag muintir IO le dul go Contae an Chláir, mar shampla, cúrsaí iascaireachta, díol éisc agus prátaí, caoirigh a thabhairt ann lena ligean ar féarach, feamainn á tabhairt ann lena díol mar leasú, an díol agus an cheannacht a dhéantaí ag aonach Inis Díomáin, an turas a thugtaí le fada an lá ar Dhaigh Bhríde, tobar beannaithe atá in aice Lios Ceannúir.
#756393
Le hais na gcineálacha seo teagmhála, tá a fhios againn freisin go mbíodh muintir IO ag athlonnú i gContae an Chláir – féach, mar shampla, a ndeir Séamus Ó Duilearga (1965: 136-7 agus 143-4, faoi seach):
#756394
An sliocht seo a leanas (Ó Duilearga / Ó hÓgáin 1981:265) de chuid Stiofáin Uí Ealaoire (1862-1944), tugann sé le fios go mbíodh muintir IO ag stopadh i dteach áirithe i nDúlainn i ngeall air go raibh gaol acu le muintir an tí:
#756407
Is dóigh liom go léiríonn an méid seo uilig go raibh teagmháil rialta shuntasach ag muintir IO le muintir an Chláir – agus a mhalairt – ar chúiseanna éagsúla a bhain le cúrsaí eacnamaíochta, trádála, creidimh, sóisialta, pearsanta agus stairiúla.
#756423
An chéad fhoinse shuntasach eolais atá againn a bhaineann le Gaeilge IO, is scéal béaloidis é a bhailigh an scoláire Myles Dillon ó Sheosamh Ó Flaithearta (‘Joe Mháirtín’), Baile an Chaisleáin (Dillon 1939).
#756431
Is é LASID Heinrich Wagner (1966: 140-51 agus 1981²) an fhoinse fhoilsithe is mó eolas atá againn go nuige seo i dtaobh Ghaeilge IO – is i 1955 a bhailigh Wagner an t-ábhar seo ó Mhicheál Ó Conghaile (‘Michael Ned’), Baile an Fhormna, a mhair 1892-1967.10
#756441
2.3 Chonacthas thuas gur thagair Myles Dillon – agus é ag caint faoi chanúint Joe Mháirtín – don ‘border-land between Munster and Connacht, …’ Ní inniu ná inné a tagraíodh do shuíomh IO agus plé á dhéanamh ar an gcineál Gaeilge a labhraítí/ labhraítear ann.
#756442
Is ag George Petrie (1789-1866) a bhí istigh in Oileáin Árann ar a laghad dhá uair (1821 agus 1857), is aige siúd atá an tagairt is sine atá aimsithe agamsa, go nuige seo, do ‘Mhuimhneachas’ Ghaeilge IO
#756451
Úsáidtear na foirmeacha athá (foirm choibhneasta den bhriathar substainteach, aimsir láithreach) agus thá (seachfhoirm de tá, agusfoirm an fhreagra a úsáidtear mar rogha ar tá).20 2.3.3 Cúrsaí foclóra. Úsáidtear roinnt focal nach eol dom iad a bheith in úsáid i nGaeilgebheo Inis Meáin ná Árann, mar shampla, deabhadh,21 laincide22 aguspuincín.23 Déantús amháin de dhéantúis an fháistinigh/ choinníollaigh i nGaeilge IO, baineann sé, dar liomsa, leis na tréithe idirdhealaitheacha seo atá luaite agam, agus, dá réir sin, ba mhaith liom mionchuntas a thabhairt air sin sa chuid eile den alt seo.
#756461
Maidir leis an f´ a réalaítear i ndéantúis (b) agus (c) thuas, ní mór a rá gur feiniméan coitianta é seo i nGaeilge IO, ach, de réir mar is féidir liomsa a dhéanamh amach, gur feiniméan imeallach é i nGaeilge Inis Meáin agus i nGaeilge Árann, áit nárbh/ nach ann dó, de réir cosúlachta, ach amháin i gcás an bhriathair caith.27 Tugaim i mo dhiaidh anseo roinnt samplaí fáistineacha as LASID a léiríonn an dáileadh seo.
#756465
Tréith é freisin a cheanglaíonn Gaeilge IO le Gaeilge an Chláir, mar is léir ón bhfianaise atá againn go bhfaightear an tréith seo go rialta i gcás na mbriathra seo i nGaeilge an Chláir.
#756470
Is léir freisin, áfach, go mbaineann rogha lena úsáid, agus, ar an údar sin, nach féidir, is dóigh, Gaeilge IO a chur ar aonchéim le Gaeilge Chléire agus Gaeilge Theilinn atá luaite ag Ó Buachalla.
#795206
-a-, -ai-, -i-, -ea- chloroplast - clóraplast, chlorophyll - clóraifill radiocarbon - radacarbón, radiogenic - radaigineach hydrogen - hidrigin, hydrocortisone - hidreacortasón isomer - isiméir, isobar - iseabar megalith - meigilit, megaspore - meigeaspór serotherapy - séiriteiripe, serotonin - seireatoinin Nóta Áirítear -io- agus -yo- mar ghutaí ceangail nuair nach sa chéad siolla atá siad.