#297940
Toghadh Joko Widodo ina uachtarán ar an Indinéis.
Toghadh Joko Widodo ina uachtarán ar an Indinéis.
An Indinéis, Burma.
An Indinéis, Burma.
Ina ainneoin sin, tá feabhas mór tagtha ar an gcaidreamh idir Timor Thoir agus an Indinéis.
Sa bhliain sin, bhí reifreann ann ar thug an Indinéis "Acht na Saor-rogha" air.
Bhí atmaisféar bagrach ann, agus vótáil siad ar son lánpháirtíochta leis an Indinéis.
Ba é an chaoi gur gheall rialtas na hÍsiltíre a leithéid dóibh nuair a bhain an Indinéis neamhspleáchas amach ón Ísiltír sa bhliain 1949.
D’imigh an scéal ó Tuairisc.ie chuig an BBC, an Huffington Post, an Daily Mail agus chomh fada leis an Rúis, an Chóiré agus an Indinéis.
Ligeadh riocht feirge an nádúir thar an Indinéis arís an mhí seo agus súnámaí i ndiaidh crith talúin a d’fhág níos mó ná 400 duine marbh agus os cionn 400 gortaithe.
Fan go bhfeicfidh mé: An Bhanglaidéis (mar atá anois air), an Indinéis, An Éigipt, An Ailgéir, An Liobáin, An Mharóic...
Dá mb’ea bheadh an tSlóvaic ag iarraidh léim isteach in aon leaba chlúimh leis an nGearmáin, Tíomór Thoir ag déanamh suas leis an Indinéis, agus cách ina leannáin ag na Lochlannaigh.
Le breis agus seachtain anuas, tá na céadta léirsithe ar son dífheistithe ó bhreoslaí nimhiúla ar siúl, ón Ísiltír go dtí an Indinéis agus ón tSualainn go dtí an tSín.
Nuair a chuala na paisinéirí nua é seo, rinne siad bagairt ar an gcaptaen agus dúirt siad nach dtiocfaidís ar ais go dtí an Indinéis.
Meastar go forleathan, ámh, gur thug siad le fios go raibh siad báúil lena raibh idir lámha ag an Indinéis.
Thug Obama cuairt an mhí seo caite ar an Áis (i measc na dtíortha ar thug sé cuairt orthu tá an India, an Indinéis, an tSeapáin, agus an tSín féin).
Tá sé breis is bliain ó maraíodh aon duine ar an teorainn leis an Indinéis agus deir fórsaí na hIndinéise go bhfuil deireadh leis na mílístí a bhí ag tarraingt achrainn ansin.
Bhí sé sin le feiceáil go soiléir ag an gceiliúradh neamhspleáchais le gairid nuair a thug banna as an Indinéis coirm cheoil saor in aisce a mheall na sluaite.
Ach má tá feabhas ar an gcaidreamh leis an Indinéis, is é a mhalairt atá ag tarlú le ceann eile dá cuid comharsan - an Astráil.
"Tá iarracht réamhbheartaithe ar siúl ag an Indinéis le muintir Phapua Thiar a ghlanadh ó dhromchla an domhain, agus glúin nua a shíolrú a bhfuil craiceann geal acu agus gruaig dhíreach orthu.
Ach d'éiligh an Indinéis Papua Thiar, ansin bhí an cheist ina cnámh spairne agus cuireadh faoi bhráid na Náisiún Aontaithe í.
Fuair an Indinéis smacht ar an tír i 1963, ansin cuireadh cuma na dlíthiúlachta ar an socrú sin i 1969.
Tá dúil ag an Indinéis agus ag na comhlachtaí ilnáisiúnta i dtalamh agus acmhainní an-saibhre Phapua Thiar.
Rinne dreamanna éagsúla cáineadh géar ar an Rialtas faoin scéal is deireanaí seo - an freasúra, na Náisiúin Aontaithe, an Indinéis agus eagraíochtaí cearta daonna.
Tharla an tragóid ar bhád iascaigh adhmaid - eagraithe ag gáinneálaithe, daoine - a bhí ag tabhairt 47 fear as an Afganastáin chun na hAstráile as an Indinéis.
Ina dhiaidh sin, chuaigh mé go tíortha eile san Áis: an Mhalaeisia agus an Indinéis agus ansin an Téalainn.
I measc na marbh bhí 96 duine as an Astráil, 25 as an mBreatain, 20 as an Indinéis agus 51 as tíortha eile.
Tar éis brú idirnáisiúnta ar an Indinéis, cuireadh reachtaíocht nua i bhfeidhm a thugann cumhachtaí breise don rialtas maidir le daoine a bhfuil sceimhlitheoireacht curtha ina leith.
Tá seo ag tarlú in achan tír ina bhfuil iarracht á déanamh ‘an streachailt Mhoslamach ’ a chur ar an ardán idirnáisiúnta: an Phacastáin, an Afganastáin, Béiriút, an Liobáin i gcoitinne, an Indinéis, na hOileáin Fhilipíneacha, an Iaráic, Meiriceá agus fiú amháin Londain.
Bheadh iontas ar an léirmheastóir sin, mar a bheadh ar mhórán eile, go bhfuil na cearta léiriúcháin do Fear an Phoist díolta le comhlachtaí in áiteanna chomh fada ó bhaile leis an Indinéis.
Ba as Meicsiceo do Lud, as an tSibéir do Yuir, as Stáit Aontaithe Mheiriceá do Kristin, as Tír na mBascach do Itxaro, as an Indinéis do Mai agus as an bhFrainc do Maria.
Sular imigh sé go dtí an Indinéis dúirt sé, “The prime minister and I have both made clear that we don’t propose to make representations on behalf of terrorists who have been subjected to the death penalty.” Agus in agallamh raidió a rinne sé in Perth i mí Dheireadh Fómhair, dúirt an Príomh-Aire, Kevin Rudd, “they [na buamadóirí] deserved the justice that we delivered to them.” Ar an naoú lá den mhí seo caite, cuireadh chun báis an triúr buamadóirí thuas ag trí bhuíon lámhaigh ar an oileán príosúin, Nusakambangan, ar chósta theas Iáva.
Tá caidreamh i bhfad níos fearr ag an Timor Thoir leis an Indinéis anois ach níl aon réiteach faighte fós ar an aighneas atá ar siúl le tamall idir í féin agus an Astráil.
Tá sé beagán le cois dhá bhliain ó bhain Timor Thoir neamhspleáchas amach agus tá deireadh tagtha freisin leis an tréimhse 500 bliain a raibh an tír faoi chúram dream éicint eile - an Phortaingéil ar feadh i bhfad, an Indinéis ó 1975 agus na Náisiúin Aontaithe ó 1999.
Shínigh an Astráil agus an Indinéis conradh i 1989 a leag síos teorainn mara ach níl Timor Thoir sásta glacadh leis an socrú sin mar go raibh sé bunaithe ar ionradh mídhleathach ar a dtír agus nár thug sé aitheantas dóibh.
De bhrí go bhfuil an brú aerthráchta ag méadú de shíor – i dtíortha atá i mbéal forbartha (an tSín, an India agus an Indinéis, cuir i gcás) agus i measc na n-aerlínte a bhfuil samhail ísealchostais á húsáid acu (Ryanair, mar shampla) – mura dtagann laghdú faoin ráta tionóiscí níos tapúla ná mar a thagann méadú faoin mbrú aerthráchta, tarlóidh sé go mbeidh tubaistí ag titim amach sa tionscal seo níos minice – tubaistí ar tragóidí do na híospartaigh iad agus tubaistí a chothóidh drochíomhá i leith na n-aerlínte agus i leith an tionscail trí chéile.
D'fhreastail Liz Curtis ar chaint faoi Phapua Thiar i mBaile Átha Cliath le déanaí agus chuala sí cur síos ar an ghéarleanúint atá á himirt ag an Indinéis ar mhuintir na tíre sin.
Níor chuir sé as dóibh ach an oiread gur dhúirt na Náisiúin Aontaithe go raibh neamhshuim déanta acu dá gcuid dualgas faoi Chúnant 1951 faoi theifigh, ná gur chuir an réiteach olc ar an Indinéis a dúirt gur caitheadh leo mar bheadh ionad dumpála do "bhruscar daonna".
Rinneadh sabaitéireacht ar bháid neamhúdaraithe áirithe eile nuair a gabhadh iad in imeacht na mblianta, de dheasca gur cheap na hiarrthóirí tearmainn ar na báid go gcuirfí ar ais chuig an Indinéis iad.
Meastar go forleathan, ámh, go raibh imní ar dhaoine áirithe i measc na n-iarrthóirí tearmainn go gcuirfí an bád ar ais chuig an Indinéis agus steall siad an breosla le brú a chur ar chaptaen na loinge iad a thógáil ar bord.
Is amhlaidh go raibh breis is súnámaí amháin i gceist leis an tubaiste seo atá ar na hanachana aiceanta is measa ó tosaíodh ar an stair a thaifeadadh: maraíodh breis is 230,000 duine dá dheasca, líon ollmhór daoine, agus ba iad an Indinéis, an Téalainn, Srí Lanca agus an India na tíortha ba mhó a d’fhulaing.
Is cinnte gurbh éigean do Bharack Obama ceann a thaispeáint chun clóichead a fháil i 1967, nuair a thaistil sé lena thuismitheoirí go dtí an Indinéis, agus i 1981, nuair a thaistil sé ansin arís, agus ar aghaidh chun na hIndia agus na Pacastáine an bhliain chéanna.
Go dtí le gairid níor tugadh mórán airde ar an bhfliú éan sa tír seo ach anois tá an galar tar éis leathadh chomh fada ó dheas leis an Indinéis, áit ar bhásaigh cúigear le dhá mhí.
Is deacra na catagóirí simplí seo a shuíomh níos mó, óir cé go bhfuil an G7 againn de na tíortha is mó maoin agus airgead acu ina mámanna, tá an E7, is é sin, na stáit eile sin atá ag breith suas orthu nó á sárú, leithéid an tSín, an India, an Bhrasaíl, an Indinéis, an Rúis, an Tuirc agus Meicsiceó.
Is iomaí cúiseanna atá freagrach as meath agus bás teanga - an coilíneachas, forbairt eacnamaíochta, fás an idirlín, an domhandú - agus is léir go dtabharfaidh an éigeandáil aeráide an 'coup de grâce' do chuid acu, go háirithe teangacha in áiteanna cosúil leis an Afraic Thiar, an tArtach agus an Indinéis.
Is iomaí cúiseanna atá freagrach as meath agus bás teanga - an coilíneachas, forbairt eacnamaíochta, fás an idirlín, an domhandú - agus is léir go dtabharfaidh an éigeandáil aeráide an 'coup de grâce' do chuid acu, go háirithe teangacha in áiteanna cosúil leis an Afraic Thiar, an tArtach agus an Indinéis.
Agus smaoiním ar an tsaoirse a baineadh den daoirse le foréigean, faraoir: abraimis, go neamhthuairimeach ar fad – An Ísiltír, an Fhionlainn, an Airgintín, An Bhulgáir, Angola, Bangla Deis, Vítneam, An Ghréig, An tSile, An Ailgéir, An Indinéis, Haiti, Iosrael, Meicsiceó, Mozambique, na Stáit Aontaithe, agus ar aghaidh agus ar aghaidh agus ar aghaidh… Ach cá dtéim leo?
(http://www.fair.org/index.php?page=1220) Mhaigh rialtas na hAstráile ag an am nach raibh aon bhaint acu leis an gcinneadh a rinne an Indinéis ionradh a dhéanamh ar Thíomór Thoir.
An tAthmhachnamh Chomh luath is a daoradh na fir chun báis scríobh Alexander Downer, a bhí ina Aire Gnóthaí Eachtracha ag an am, chuig Ard-Aighne na hIndinéise le cur in iúl dó, “that the Australian Government was opposed to the death penalty.” Cúpla mí ó shin chuaigh an Seanadóir Stephen Smith ar cuairt oifigiúil go dtí an Indinéis, agus mhol sé trócaire don triúr Astrálach thuas atá ar shraith an bháis in Bali, nuair a bhuail sé lena mhacasamhail Indinéiseach, Hassan Wirajuda.
Scríobh an t-iriseoir Hugh Lunn: "Chonaic mé an t-imeacht sin, chonaic mé fimínteacht lucht polaitíochta an domhain, mhothaigh mé dobrón mairbhleach pobail agus cine eile ag glacadh seilbhe orthu." Ródhaonra ======= Is oileánrach an-mhór í an Indinéis.