#781645
Dúirt ‘Dallán gan Eoluidhe’ nár chóir do na scríbhneoirí Gaeilge ach focail fhíor-Ghaeilge a úsáid:
Dúirt ‘Dallán gan Eoluidhe’ nár chóir do na scríbhneoirí Gaeilge ach focail fhíor-Ghaeilge a úsáid:
I litir amháin chuig IG sa bhliain 1893, cháin ‘Dallán gan Eoluidhe’ muintir Chonnacht as na focail Bhéarla a bhí in úsáid acu ina gcuid Gaeilge.
Tá pearsain dhaonna sa scéal seo mar atá, an Rí Feargus, taoisigh, laochra óga, Dallán file, draoithe agus seandraoithe.
Saothar cráifeach, ar ndóigh, is ea an saothar scríofa Gaeilge is sine ar féidir dáta cruinn a lua leis, Amra Choluim Chille, a chum Dallán Forgaill circa 597 AD.
Cleitearnach ina chluasa, ba chuimhin leis an bhratach, os a chionn, ar an ardán, an mórshlua ag líonadh na Faiche lena línte liathghlasa ag beannú dó, aisling a d’éirigh as dríodar agus tuirse a aigne, ní raibh aon bhratach ann, dallán fuinneoige a bhí ag cleitearnach faoi leoithne oíche.
Seo thíos tábla samplaí de roinnt focal gaolmhar i dteangacha ársa a shíolraigh ón Ind-Eorpais agus atá le fáil i bhformhór na nuatheangacha a shíolraigh uathu siúd arís: Tá fianaise scríofa ar an nGaeilge ann ó ré na Sean-Ghaeilge anonn agus tá a fhios againn gur cuireadh tús le scríobh na Sean-Ghaeilge san aibítir rómhánach roimh thús an 7ú haois – an sampla is sine ar féidir dáta cinnte a lua leis, b’fhéidir, ná ‘Amra Choluim Chille’ le Dallán Forgaill a cailleadh in AD 598.
Is samplaí den saibhreas agus den éagsulacht saothar atá le feiceáil sa taispeántas iad Amhra Cholm Cille le Dallán Forgaill ón 6ú haois agus Manam do sgar riomsa a-raoir le Muireadach Albánach Ó Dalaigh, file Éireannach ón 14ú haois a rinne cónaí in Albain.
Castar Seanchán Torpéist, Eochaidh Rí-éigeas nó Dallán Forgaill agus Guaire Aidhne orainn, pearsaí de chuid an 7ú haois, agus is gearr go dtuigfear don léitheoir nua go bhfuil obair amach roimhe maidir le cúlra, comhthéacs agus brí an scéil.
The local Gaelic Society is working well.’ Sa chomhfhreagras i bhfreagra a thugtar ag bun litreach ó ‘Dallán Gan Eoluighe’, a phléann ceist an chló ag éileamh go gcloífear leis an chló Gaelach, freagraíonn D.O.C an litir ag léiriú ról tairbheach na nuachtán i leathnú na litearthachta trí úsáid an chló Rómhánaigh iontu: Chomh maith leis sin is minic a thugtar gné shimbeoitic na nuachtán chun solais trí na sleachta fada iomlána a ghlactar ó nuachtáin eile.