#134931
Disléicse air, cheartaigh sé mar ba ghnách leis.
Disléicse air, cheartaigh sé mar ba ghnách leis.
Disléicse agus uile.
Freastalaíonn an tIonad ar dhaltaí le riachtanais foghlama éagsúla, aspéargar, disléicse agus pairilis cheirbreach ina measc.
"De bharr go bhfuil disléicse orm, ní go ró-éasca a fhoghlaimím teangacha eile.
Dúirt síceolaí oideachais le Tuairisc.ie gurb é “an dea-chleachtas agus an gnáthchleachtas” go ndéanfaí diagnóis i dtaobh deacrachtaí foghlama ar nós disléicse le linn do dhalta a bheith sa bhunscoil, go háirithe más “ar scála measartha nó dian” atá an disléicse atá i gceist.
Dúirt síceolaí oideachais le Tuairisc.ie cheana gurb é “an dea-chleachtas agus an gnáthchleachtas” go ndéanfaí diagnóis i dtaobh deacrachtaí foghlama ar nós disléicse le linn do dhalta a bheith sa bhunscoil, go háirithe más “ar scála measartha nó dian” atá an disléicse atá i gceist.
Phléigh múinteoirí áirithe an tslí ina mbíonn daltaí le disléicse compordach dul i ngleic le héiginnteacht sa rang i gcomparáid leis an té gan an deacracht foghlama acu (GFD).2 Anuas ar an disléicse, sonraíodh deacrachtaí iompair ar nós NHEA (Neamhoird Hipirghníomhachta an Easnaimh Airde) a bheith coitianta i measc daltaí chomh maith.
Deacrachtaí foghlama an chúis ba mhó a tugadh leis an díolúine a fháil, an disléicse san áireamh.
Dúirt sé nach raibh aon taighde ann a chruthaigh go bhféadfadh deacrachtaí foghlama a bheith ag duine a mbeadh an disléicse air le foghlaim teanga amháin seachas teanga eile.
Is é aidhm an taispeántais cuid den stiogma a bhaineann le disléicse a laghdú agus aird a dhíriú ar na buntáistí a thagann léi, go háirithe ó thaobh na cruthaitheachta de.
Ach is mian le Jim Rokos, léiritheoir an taispeántais agus duine den deichniúr a mbeidh saothar leis le feiceáil ann, a léiriú go bhfuil disléicse ina bhuntáiste aige agus ag daoine eile.
Cuireann an cló a chruthaigh Dan ina luí ar dhaoine na deacrachtaí a bhíonn ag daoine a bhfuil disléicse orthu an gnáthchló a léamh.
Tá Ionad tacaíochta Coláiste Feirste ar an fhód le seacht mbliana anuas, freastalaíonn an Ionad ar daltaí le riachtanais foghlamtha éagsúla, aspéargar, disléicse agus pairilis cheirbreach ina measc.
Dúirt sé nach raibh aon taighde ann a chruthaigh go bhféadfadh deacrachtaí foghlama a bheith ag duine a mbeadh an disléicse air le foghlaim teanga amháin seachas teanga eile.
Tá ráite cheana ag Cumann Disléicse na hÉireann go mbíonn cúiseanna dlisteanacha ag go leor daltaí díolúine a fháil ón nGaeilge ach staidéar a dhéanamh ar mhórtheanga Eorpach eile.
Tá disléicse ar Jo Malone í féin agus d’fhág sí an scoil gan aon cháilíocht acadúil a bhaint amach.
Rinne oifigigh na Roinne cruinnithe a thionól le dhá eagraíocht – Foras na Gaeilge agus Cumann Disléicse na hÉireann chun tuilleadh plé a dhéanamh ar na haighneachtaí.
Is iad na deacrachtaí foghlama is mó atá ag daltaí gaelscoile DEIS ná ‘Deacrachtaí Foghlama Sainiúla’, ar nós diandheacrachtaí disléicse nó dioscalcúile atá ag 5.8% de dhaonra na ndaltaí.
Ní gá go mbeadh céim sa tsíceolaíocht agat lena thuiscint nach mbaineann fadhbanna sealbhaithe teanga ar nós disléicse le teanga amháin thar teanga eile.
Dúirt an tOllamh Ó Duibhir gur maith an cruthúnas air sin a iníon féin a bhfuil disléicse uirthi.
"Tá riachtanais speisialta oideachais, ar nós disléicse, diospraicse agus speictream an uathachais ag 9.4% de dhaltaí i scoileanna lán-Ghaeilge agus dul chun cinn maith a dhéanamh acu.
Deirtear go magúil sa bhfíseán freisin go gcruthódh litriú na n-ainmneacha Gaeilge deacrachtaí do dhaoine a bhfuil disléicse orthu agus daoine a bhfuil deacrachtaí foghlama eile acu.
Tugann Scéim na Socruithe Cuí i Srúduithe Stáit buntáiste cóir do dhaltaí a bhfuil riachtanaisí foghlama orthu - leithéidí disléicse. Ach deir oifig Ombudsman na Leanaí go raibh fadhbanna leanúnacha ag baint leis an scéim le blianta beaga. I 2014 agus 2015 rinneadh 132 gearán leis an oifig ach go dtí seo i mbliana rinneadh 55 gearán eile.
Tá codán maith de gach litir bainte ar shiúl le go mbeidh moill ar an ghnáthshúil na focail a dhéanamh amach, díreach mar a tharlaíonn i gcás daoine a bhfuil disléicse orthu agus gnáthchló á léamh acu.
Tá go leor saineolaithe den tuairim go bhfuil baint ag an dearcadh sin leis an líon ard daltaí a lorgaíonn díolúine ón nGaeilge gach bliain, ach deir daoine eile, Cumann Disléicse Éireann ina measc, go mbíonn cúiseanna dlisteanachta ag daoine a bhfuil deacrachtaí foghlama acu díolúine a fháil ón nGaeilge ach staidéar a dhéanamh ar theanga eile.
Dá bharr seo tá ceisteanna ag go leor tuismitheoirí maidir le húsáid an dá theanga sa teach agus feiliúnacht an oideachais dhátheangaigh do pháistí a bhfuil riachtanais urlabhra, teanga agus cumarsáide acu, nó riachtanais speisialta oideachais eile, amhail uathachas, disléicse, diospraicse nó siondróm Down.
Luaitear ar an gclár na deacrachtaí a bhí aige ar scoil nuair nár tugadh faoi deara go raibh disléicse air agus chuir an geilleagar isteach go mór air agus é ag oibriú mar leictreoir in 2008.
Faoin gcóras sin, bíonn ar dhaltaí nó a dtuismitheoirí tuarascáil a fháil ó shíceolaí mar chruthúnas go bhfuil siad faoi mhíchumas, amhail disléicse, agus go bhfuil siad i dteideal díolúine dá bharr sin.
Tá ráite ag Cumann Disléicse na hÉireann go mbíonn cúiseanna bailí ag daltaí díolúine a fháil ón nGaeilge d’ainneoin staidéar a bheith á dhéanamh acu ar theangacha eile agus go mbíonn ar chuid acu an Ghaeilge a chur ar leataobh sa bhunscoil chun níos mó ama a chaitheamh ar bhunscileanna an Bhéarla.
“Nuair a fuair muid amach go raibh disléicse ar m’iníon féin, fuair muid comhairle ó shíceolaí gur cheart í a tharraingt amach as an nGaelscoil agus í a chur chuig scoil Bhéarla, cé gur Gaeilge an teanga a bhí aici sa mbaile.
Ba léir, áfach, ó na samplaí a luadh gur eascair go leor den imní agus an strus ó dhroch-chleachtas teagaisc, mar shampla scrúduithe seachtainiúla litrithe i nGaeilge a chur ar dhaltaí a bhfuil disléicse orthu, rud nach bhfuil tairbheach don dalta ar chor ar bith,” a dúirt sé.
Tagann an t-eolas seo sna sála ar thuarascáil de chuid Chomhairle na hEorpa agus na Roinne Oideachais féin (“*Language Education Policy Profile for Ireland”*) a thug le fios le gairid go raibh an Ghaeilge sa chóras oideachais “in umar na haimléise” agus beagnach “i ndeireadh na feide.” Seans gur cheart go gcuirfí fógra rabhaidh ar an siollabas Gaeilge feasta: “Déanann staidéar ar an Ghaeilge dochar mór do do chumas foghlama.” Óir is léir gur galar tadhlach í an disléicse a bhuaileann scoláirí áirithe a dhéanann staidéar ar an teanga ach a bhíonn ag feidhmiú i mbarr a maitheasa in ábhair eile.
Níl ciall ná réasún ag baint leis an chóras mar atá agus buntáiste á thabhairt do scoláirí a bhfuil tuismitheoirí saibhre acu dul go síceolaithe príobháideacha le dearbhú a fháil uathu go bhfuil fadhb foghlama teanga acu ar nós disléicse.
Bhí sé sin le sonrú ach go háirthe sa seasamh a ghlac sé níos luaithe i mbliana nuair a léirigh iniúchadh de chuid Nuacht TG4 go raibh ionann is beirt as gach triúr a fuair díolúine ón Ghaeilge de bharr míchumas foghlama ar nós disléicse, ag tabhairt faoi nuatheanga Eorpach eile don Ardteist.
*"Fuair Coláiste na Tríonóide Baile Átha Cliath a lán aiseolais dhearfaigh ó mhic léinn, go háirithe mic léinn a raibh disléicse orthu a bhí in ann a gcuid oibre (aistí a scríobh, mar shampla) a dhéanamh níos éasca.
Is fada lucht na Gaeilge ag gearán go raibh daltaí áirithe ag cur i gcéill go raibh deacrachtaí foghlama ar nós disléicse orthu lena chinntiú nach mbeadh orthu tabhairt faoin Ghaeilge san Ardteist.
An Díolúine Úd BD: Chuir an Teachta Hayes tús arís leis an chaint maidir le Gaeilge éigeantach don Ardteist tar éis do Nuacht TG4 a nochtadh go mbíonn ionann is beirt as gach triúr a fhaigheann díolúine ó staidéar na Gaeilge san Ardteist de bharr fadhbanna foghlama, ar nós díléamha (nó disléicse), ag tabhairt faoi nuatheanga Eorpach san Ardteist.
Ach má bhíonn comhoibriú agat ó thuismitheoir, tá sé dochreidte na rudaí is féidir leat a dhéanamh le scoláire lag, an scoláire, mar shampla, a bhfuil fadhb aige leis an disléicse. Tá Colmán gníomhach i gConradh na Gaeilge ó bhí deireadh na seachtóidí ann agus i láthair na huaire tá an-suim aige sa díospóireacht atá ar bun mar gheall ar an Ghaeilge éigeantach sa chóras meánscolaíochta.
(Is é sin munar duine de na daltaí iad a bhfuil an cineál áirithe sin disléicse orthu a thuilleann díolúine dóibh ón nGaeilge amháin.) Seo an dream a gcaithfimid iad a mhealladh má tá fúinn a bhfuil fágtha den fhís seo a bhfuil an oiread sin cloiste againn fúithi a fhíoradh.
(Is é sin munar duine de na daltaí iad a bhfuil an cineál áirithe sin disléicse orthu a thuilleann díolúine dóibh ón nGaeilge amháin.) Seo an dream a gcaithfimid iad a mhealladh má tá fúinn a bhfuil fágtha den fhís seo a bhfuil an oiread sin cloiste againn fúithi a fhíoradh.