#143985
Bhí Gráinne i mbaol a bheith easumhal.
Bhí Gráinne i mbaol a bheith easumhal.
Guth easumhal an fhile
D’iompaigh sé ina fhainiceach stuacach easumhal.
Bíodh siad ceannairceach agus easumhal.
Chaith sé téarma de 1917 i gColáiste Cholm Cille, Doire, ach cuireadh as é; dhealródh gur mheas na húdaráis é a bheith ró-easumhal.
Chros an Pápa Pius VI orthu sin a dhéanamh agus chuir sé faoi choinnealbha an chléir a bhí easumhal dó.
Chuaigh Gall chuig abha eile agus bhí Columbán crosta leis de bhrí é bheith easumhal, dar leis.
Mar is dual d’fhile a thugann ómós i gcónaí don ‘ghuth easumhal’ (‘Glaoch Gutháin, 30D: 5-6), is é neamhspleáchas neamhleithscéalach na mná seo a mheallann é, í beag beann ar ionraí shaighdiúirí na Breataine agus reibiliúin na hÉireann araon.
Ní dhéanadh an chuid eile againn ach cloí leis na deasghnátha céanna – gur insíomar bréaga (!), gur eascainíomar is gur mhallachtaíomar, go rabhamar easumhal dár dtuismitheoirí, gur ghoideamar úlla ó úllghoirt, go ndearnamar faillí inár n-obair bhaile, gur chaitheamar clocha le madraí… níor bhacamar riamh leis an ‘stuif phearsanta’ .i.
Cuireadh sampla den phionós a chuirfí ar shagart easumhal ar fáil dó nuair a briseadh an tOllamh Ó hIceadha as a ollúnacht de bhrí go ndeachaigh sé i gcoinne dhearcadh na n-easpag i leith an Ghaeilge a bheith éigeantach san Ollscoil Náisiúnta.
Más ‘scata’ a scríobh ranna Uí Ríordáin, mar a mhaígh sé tráth, is é an rud is mó a chualathas ag an am, agus ó shin i leith, guth an ‘ego easumhal’; agus is amhlaidh freisin, dar liom, do mhacarónachas dialógach Ghearóid Mhic Lochlainn, bíodh gur cinnte gurb é siúd an guth is úire a tháinig chun cinn ag casadh na mílaoise.
Agus seo arís: Crom a mhuineál agus é ina naíonán Agus buail a mhaotháin agus é óg d’fhonn nach n-éireodh sé ceanndána agus bheith easumhal duit agus brón a chur ar do chroí.