As seo amach, beidh cúinsí ar leith ann nuair is ‘Áras na Mic Léinn’ agus ‘ag druidim na fuinneoga’ an Ghaeilge cheart chruinn: – ar laethanta a thosaíonn le ‘C’ nó ‘M’, – má tá tarracóir agat, – má tá níos mó ná CD amháin le Boyzone nó Westlife sa charr agat, – más é do ‘Dolmio Day’ atá ann, - más rud é go ndeachaigh tú go Coppers agus é i gceist agat an shift a fháil ach nach bhfuair tú an shift, cé go ndearna tú iarracht sách mór an shift a fháil.
Bhí am scoir ann ag shift an lae agus shift na hoíche ag gabháil i mbun oibre.
‘Joe, Joe.’ ‘Sea, Liam.’ ‘Shift.’ ‘Shift?’ ‘Shift.
Fishman, ina leagtar plean slánaithe, dar teideal ‘Reverse Language Shift’, amach do mhionteangacha.
This shift has not, so far, been satisfactorily explained.
‘Shift.
Fuaireas shift uaithi, Joe.’
Is féidir athrú idir na teangacha go mear leis na cnaipí Alt + Shift, freisin.
Is féidir aistriú idir na leaganacha leis na cnaipí Ctrl + Shift, freisin.
Paradigm shift.
waitress shift in Spud City’.
Bí ag ól, déan comhrá, faigh an shift.
Troscán a aistriú, to shift furniture.
“I used to sit in Bryant Park, just behind the library there, but some asshole in uniform told me to shift.
Chomh luath agus a thigeadh an shift chun deiridh bhí léim an dorais amach léithe agus ar shiúl na bhaile láithreach.
Ba é seo an Satharn ar thit sé ar Mhags shift an deireadh seachtaine a dhéanamh sa mhonarcha.
Fuair mé shift uaithi, Joe.’ ‘Maith thú, Liam.’ Suíonn tú siar, ag breathnú ar an scáileán.
“This current and ongoing shift has presented new challenges for consumers, and now they are bearing more of the cost,” a dúradh sa ráiteas.
Tá an próiseas céanna i gceist chun ceannlitreacha le síneadh fada a scríobh ach an cnaipe Shift a bhrú san am céanna leis an ghuta, mar is iondúil.
Is féidir fleiscín crua a ionchur le Ctrl + Shift + fleiscín de ghnáth, ach bíonn sé sin ag brath ar an bhogearra a bhíonn in úsáid agat.
‘Time-shift viewing accounts for 10 per cent of all TV viewing and Live TV accounts for the remaining 90 per cent,’ dar le TAM Ireland (2015).
But factors common to minoritized, endangered lang communities undergoing lang shift & revitalization efforts are part of the reason it’s not happening for Gaelic.
Molann na húdair ‘a complete paradigm shift’ maidir le cur chuige an rialtais i dtaobh atúsú an náisiúin, agus má tá inspioráid de dhíth tá sé le fáil i meon na hAthbheochana.
Ach ba chuma ar deireadh: ‘My contention in this book is that by the time the Gaelic League was founded, it was too late to reverse the language shift’ (264).
These lexemes are not evidence of shift." Tá go maith agus níl go holc.
Here’s your man cycling home from the night shift minding his own business when the next thing ye know a bomb blows his head off and away he goes cycling with no head until he hits a wall.
Ag caint dó le Tuairisc.ie, dúirt an Dr Ó hIfearnáin nach raibh Romaine “sásta leis an meafar ‘reversing’” agus an coincheap ‘reversing language shift’ á phlé ag daoine, de bharr gurb ionann an coincheap sin agus dul siar seachas féachaint chun cinn.
Tá blúiríní freisin san eagrán is déanaí den iris faoi An Blascaod trí Fhuinneog na Scoile, le Pádraig Ó Héalaí, ina bhfuil scríbhinní a mháthar, Nóra Ní Shéaghdha, curtha in eagar aige; I mBéal an Bháis: The Great Famine and the Language Shift in 19th century Ireland le Gearóid Ó Tuathaigh; Ná Bac Leis le hAindrias Ó Cathasaigh; Míle Míle i gCéin: the Irish language in Canada le Danny Doyle; agus Lebor na hUidhre, curtha in eagar ag Ruairí Ó hUiginn.
Nuair a áitíonn sé gur chóir an próiseas iomlán pleanála sa Ghaeltacht a fhréamhú sa Ghaeilge, tá a mheon ag teacht le teoiricí maidir le malartú teanga a aischur, ‘reversing language shift’ mar a thugann an sochtheangeolaí Joshua Fishman air (1991 agus 2000).
‘Object Shift’ a thugtar ar an phróiseas seo agus baintear leas fosta as san Íoslainnis, i gcuid mhór teangacha Lochlannacha, i gcuid mhór teangacha de chuid dheisceart na hÁise, sa Ghearmáinis agus san Ollainis (más fíor do Zwart 1993, 1994, 1997), agus in go leor teangacha eile ar fud na cruinne.
Le linn an 15ú agus an 16ú haois tháinig athrú mór ar fhuaimniú ghutaí an Bhéarla ar a dtugtar ‘athrú mór na ngutaí’ nó an Great Vowel Shift agus, de bhrí go raibh an caighdeánú á chur i bhfeidhm agus daingnithe sna mílte leabhar sin, coinníodh litriú mórán focal ar a seanfhuaimeanna seachas ar a bhfuaimeanna nua, rud a d’fhág míréireanna áirithe i litriú an Bhéarla.
Sa chéad véarsa seo a deir sí: “Is iad na prátaí dubha a dhein ár gcomharsana do scaipeadh orainn/do chuir in san poorhouse iad ’s anonn thar na farraigí/I Reilig an tSléibhe atá na céadta acu treascartha/Is uaisle na bhflaitheas go ngabhair a bpáirt.” Ní haon ionadh a léamh sa leabhar eile a d’fhoilsigh Cló Ollscoile Chorcaí an mhí seo, I mBéal an Bháis: The Great Famine and the Language Shift in Nineteenth-Century Ireland leis an Ollamh Emeritus Gearóid Ó Tuathaigh, gur lean titim ar líon na gcainteoirí Gaeilge sna blianta i ndiaidh an Ghorta.
Seán Kyne (FG) a dúirt: “Such a shift has been occurring, helped enormously by the creation of TG4 with its new generation of Gaeilgeoirí role models and ambassadors for the language as well as by the continuing role of Raidió na Gaeltachta...” 5.
Tá an saol tiubh le samplaí de dhaoine neamhghlana á ndíbirt ó áit go háit: “You better get born in somewhere else/Move along, get along/Move along, get along/Go, move, shift!” Ní raibh leithscéal na pleanála ann ar dtúis, gan amhras.
Is 58 dán atá sa leabhar seo, cuid acu a bhí i gcló cheana féin in irisí mar Cork Literary Review, New Hibernia Review, Comhar, The Irish Times, Crannóg Poetry Ireland Review agus cinn eile, go leor teidil tharraingteacha mar ‘After the Game’, ‘The Bus from Donegal’, ‘The Promised War’, ‘The Language Shift’, ‘Christmas Turkey’, ‘In Memory of my Father’ (dán faoina athair, Conan Patrick Doyle 1913- 2003) agus go leor eile.
Chuige sin, tá an blagadóir aitheanta Kieran O’Malley – a thug uaidh ceann de na leabhair chleamhnais is mó díol in Éirinn (Shift & Drift: The Galway Player’s Guide to Dating in Ireland) – ag iarraidh athrú a chur sa scéal trí tháirgí gnéis Jade Dalton a chur chun cinn.
a raibh leabhar ar ‘Reversing Language Shift’ á bheartú aige á iarraidh orm ‘A few pages (1 or 2)’ ar shamplaí d’iarrachtaí logánta ar mheath na Gaeilge a chosc, samplaí ar éirigh go han-mhaith leo (Glór na nGael b’fhéidir) nó a theip go tubaisteach.
Sa taighde atá déanta aige ar chainteoirí Fraincise-Ciniaruaindise sa Bheilg, pléann Gafaranga (2010) tuismitheoirí a ghlacann le rogha teanga a bpáistí (an Fhraincis) agus áitíonn sé gur ‘talking [Kinyarwanda] language shift into being’ an toradh atá air sin.
Mar dhaoine a thagann isteach thar theorainn sheanphatrúin dátheangachais an phobail, is féidir le foghlaimeoirí feasacht a ardú i leith roghanna teanga ‘[and] help to denaturalize social conventions concerning the use of Gaelic that are encouraging language shift’ (MacCaluim 2007: 90–1).
Nuair a luann Ó Direáin an focal ‘culaith’ sa bhreithiúnas ag deireadh bhunleagan an dáin, meabhraítear dúinn an íomhá as an dráma The Playboy of the Western World a tharraing an oiread sin cainte — an ‘shift’.
De réir lucht anailíse ar labhair FoxNews.com leo, *“the two messages are related and underscore a shift in terror strategy—from top-down, mass-casualty events to smaller-scale attacks taken up, in some cases, by freelancing, lone-wolf jihadists.”* Dar le duine de na hanailísithe, Aaron Weisburd, bunaitheoir agus stiúrthóir Internet Haganah — “cosaint” is brí leis an bhfocal Eabhraise — cuireadh tús leis an mionphlé ar shuíomh, atá cosanta ag pasfhocal agus a bhfuil cead isteach teoranta do bhaill amháin, darb ainm fóram Shumukh.
“Níl muid feistithe amach chor ar bith. An weekend seo caite, ba ghá dhomsa an naprún céanna a chaitheamh le haghaidh mo shift 12 uair … an naprún céanna a chaitheamh ag dul isteach chuig patient COVID amháin, agus an chéad cheann eile … Na N95 masks, fuair mise mo dhara masc an tseachtain seo caite. An chéad cheann a fuair mé roimhe sin bhí sé nó seacht seachtaine ó shin.
(Reversing Language Shift) An bhrí atá le ‘Malartú Teanga’, anseo, ná go n-éiríonn pobal as a dteanga phobail agus go gcuireann siad teanga eile ina háit.
Deir Rotman: For Debray, the “obsolescence of the media of the alphabetical God” in contemporary digital culture is marked by a shift from linear narrative and the conquest of time to an instantaneously occupied space, from collective accomplishment within history predicated on future deferment to a here/now culture of personal fulfilment.
Deir Rotman: For Debray, the “obsolescence of the media of the alphabetical God” in contemporary digital culture is marked by a shift from linear narrative and the conquest of time to an instantaneously occupied space, from collective accomplishment within history predicated on future deferment to a here/now culture of personal fulfilment.
The daring heart must invade reason with its own living warmth, even if the symmetry of reason must give way to admit love and the pulsation of life.” Níos déanaí faightear achainí eile, ceann ar chóir cuimhneamh uirthi agus obráidí Marsh á samhlú againn; obráidí i gcoinne sean-naimdhe cosúil le cordoma, meningioma agus glioblastoma: “We are having to shift from tradition, that is from a security based on a repetition of sameness, to a much less certain security that can only be based on efforts to live the good life without any ability to predict the outcome of our actions in an ever changing context.” Iompaíonn Marsh an sceimhle sin leis le linn gach aon obráid a dhéanann sé, ós rud é nach bhfuil sé in ann a rá cad atá i ndán dúinn nó geallúint a thabhairt go ndéanfaidh an obráid leas an othair i gcónaí.
Ach, iarraim ort machnamh a dhéanamh ar a bhfuil le rá faoin ábhar seo ag cuid de na húdaráis is mó ar domhan; Deireann an tOllamh Christina Bratt Paulston gurb iad an dá spreagadh mór a bhíonn ag iomlaoid teanga (language shift), ná: Agus leanann sí ar aghaidh ag rá; Níos faide anonn, agus í ag trácht ar bhuanchoimeád teanga ag pobal, deir sí: Paulston, Christina Bratt, Education and Cultural and Linguistic Pluralism, OECD, Paris, 1985.