#772935
Tagraíonn sí sa dán seo d’uchtú a mic Pádraig, leanbh ón iasacht.
Tagraíonn sí sa dán seo d’uchtú a mic Pádraig, leanbh ón iasacht.
Mhaígh Annie Murphy gur chuir an tEaspag brú uirthi an páiste a chur ar uchtú.
Ina n-ionad san ar fad, ag dul ag uchtú atáim.
Uchtú mídhleathach.
Deir Fergus Finlay go dteastaíonn fiosrúchán anois faoi uchtú ar a laghad 150,000 páiste.
Bíonn go leor deacrachtaí ag an lánúin aerach atá ag iarraidh páiste a uchtú.
Sa chlár nua, Uchtú, cuireann sí agallamh ar shaineolaithe dlí, ar ghníomhaithe agus ar dhaoine ar fhág na droch-chleachtais a bhain leis an uchtú in Éirinn a lorg orthu.
Rinneadh a gcuid leanaí a uchtú, in aghaidh a dtola uaireanta.
Rinne beirt as Leitir Ceanainn é a uchtú agus é ina pháiste.
Tharraing an t-ord rialta siar ón gcóras oifigiúil stáit d’uchtú páistí in 2015 mar gur cheap siad go raibh sé ró-éasca ag daoine singil agus daoine colscartha páiste a uchtú.
Is dócha go dtuigeas-sa go raibh na leanaí á n-uchtú amach go dtí daoine eile agus go rabhas-sa fágtha ansan agus go raibh sé sa dá shúil ‘please take me’.” Chuaigh máthair Phádraig chun cainte leis na húdaráis, agus dúirt gur mhaith leo é féin agus Áine a uchtú.
James Reilly go bhféadfadh fianaise a theacht chun cinn mar chuid d’fhiosrúchán an Choimisiúin go mbíodh leanaí á n-uchtú go mídhleathach.
Faoin mbille ceadaítear do phairtnéirí sibhialta agus do chúplaí a bhfuil 3 bliana caite acu ina gcónaí le chéile páiste a uchtú le chéile.
Ag an am céanna tá Bob tar éis gaidhrín a uchtú agus cairdeas/gaol rómánsúil a chothú le Nadia (Rapace).
Sa Bhrasaíl – mar a bhfuil cónaí orm féin agus ar an lánúin leispiach seo – tá lánchead ag lánúineacha den inscne céanna pósadh, páistí a thabhairt ar an saol nó a uchtú.
Chomh maith leis sin níl cead ag lánúineacha aonghnéasascha páistí a uchtú agus níl cead acu fuil a dheonú ach an oiread.
Faoi chomhaontú nua a bhfuil feidhm leis ó inniu, beidh cead ag daoine sa tír seo páistí a uchtú as na hOileáin Fhilipíneacha.
Cad faoi na daoine mór is fiú sin a théann thar sáile chun súil a chaitheamh ar na hórang-útain dheireanacha – nó chun iad a uchtú!
agus deineadh trácht chomh maith ar an uisce fé thalamh a bhain leis an uchtú, go mhórmhór le teaghlaigh i Meiriceá.
Tá scéal an uchtaithe in Éirinn go mór i mbéal an phobail mar gheall ar an gclár Uchtú – Evanne Ní Chuilinn a craoladh aréir ar TG4.
Dúirt Mac Ruairí go raibh súil aige go spreagfadh scéal Áine Máire agus Dhomhnaill lánúineacha eile le smaoineamh ar uchtú.
Ar na cláir Ghaeilge, nó cláir dhátheangacha, eile a thuill níos mó ná 50,000 duine ar an meán bhí Uchtú – Evanne Ní Chuilinn agus Ceol Chogadh na Saoirse.
Fiosraíodh cúinsí maireachtála agus ráta báis na ndaoine a bhí iontu, chomh maith le cleachtais adhlactha, turgnaimh leighis a rinneadh ar leanaí, uchtú neamhdhleathach agus dearcadh soch-chultúrtha na linne.
Maíonn go leor de na mná gur tugadh drochíde dóibh agus gur cuireadh iallach orthu a leanaí a thabhairt ar láimh lena n-uchtú.
Deir sí go luaitear nach ndearnadh aon "uchtú éigeantach", ach go raibh fianaise sa tuarascáil féin go ndearnadh.
Thagair de Barra do dhoiciméad ón mbliain 2003 a d’eisigh an Cairdinéal Joseph Ratzinger (a thoghfaí ina Phápa níos deireanaí) ina ndúirt sé gur “mímhoráltacht throm” é vótáil le haontais chomhghnéis nó ceadú do phéirí comhghnéis leanaí a uchtú.
Go fóill beag, beidh fanacht orthu anseo ó thuaidh, fhad is atá Edwin Poots ag iarraidh bacanna a chur i mbealach na cothromaíochta ag gach casadh, idir uchtú léanaí agus fuildeonadh uatha siúd ar mian leo a gcomhghnéas.
Tá an páirtí féin ag iarraidh bac a chur ar phósadh aerach le fada, agus tá Edwin Poots ann ón pháirtí céanna, a bhfuil iarrachtaí dlíthiúla déanta aige bac a chur ar pháirtithe sibhialta ag uchtú páistí, agus cosc saoil a choinneáil ar fhir aeracha ag tabhairt fola.
luaitear go hoscailte sa dán ‘Codladh an ghaiscígh’ gur páiste uchtaithe an páiste atá faoi chaibidil: ‘A mhaicín iasachta’,‘A réilthín maidine tháinig i gcéin’,‘Is maith folaíocht isteach!’(2011: 118).Tagraítear go díreach do dhath craicinn an pháiste, agus tarraingítear an t-athair altramais isteach sa léiriú ar an uchtú i dtéarmaí an chreidimh thraidisiúnta:
Eascraíonn an aiste ón gcinneadh a rinne an file agus a fear céile, Conchúr Crús Ó Briain, leanbh gorm a uchtú (2003: 297-300): Chum an file an dán seo le linn an achair a chaith sí ag teagasc i mbunscoil Dhún Chaoin, 1969-70 (2003: 305), agus is díol spéise é go n-áiríonn sí é ar cheann de na dánta is fearr a chum sí.
Agus ar m’anam ach go bhfuil an fheoil ag teacht go tiubh ort — mura mbíonn tú cúramach beidh ort dul ar aiste bia….’ Bhí rud eile a d’inis sí don gcailín nár bhréag ar chor ar bith é, sé sin nárbh ise a máthair i ndáiríre; gur dheineadar í a uchtú agus í ina naíonán nuair ba léir dóibh nach mbeadh páiste dá gcuid féin acu go deo.
Fuarthas na madraí istigh i gcás sa veain a bhí ar a shlí go Sasana thart ar 9.20 ar maidin. Tugadh na coileáín go dtí an DSPCA mar ní raibh na cáipéisí cuí ann dóibh. Deir na Gardaí go gcuirfear na madraí ar coraintín sara gcuirfear ar fáil don bpobal iad chun iad a uchtú. Úrghabhadh an veain chomh maith mar ní raibh aon árachas ar an veain. Dúirt úrlabhraí de chuid na nGardaí gurb é inniu an triú eachtra mar seo atá tarlaithe mar chuid de Fheachtas C ag Calafort Bhaile Átha Cliath.
I measc na gcásanna a éistear i gcúirt iata (in camera) tá: • Dlí teaghlaigh: Éistear cásanna a bhaineann le scarúint is neamhniú cleamhnais, uchtú nó caomhnóireacht páistí, i gcúirt iata agus tá cosc glan ar a gcuid imeachtaí a chraoladh nó a fhoilsiú.
Ní raibh an scéal sna meáin de bhrí nárbh fhíormháthair Minty í. Rinneadh Minty a uchtú agus bhí sloinne difriúil aici féin agus an teaghlach i bPort Láirge a thóg í.
An ní is íoróiní faoin gconspóid is déanaí agus tá sé seo soiléir má dhéantar scagadh ar dhírbheathaisnéisí seanóirí ón dá ghrúpa – na Romaigh agus Lucht Siúil na hÉireann – go mba nós coitianta ag an dá ghrúpa, páistí a uchtú go dtí le fíordhéanaí ina bpobal féin – páistí a bhain lena bpobal féin agus (níos minice arís) leis an bpobal buanlonnaithe agus gur traidisiún é sin atá fós beo i measc Romaigh an Oirthir ach go háirithe.
Dúirt sé go raibh leanaí á n-uchtú sna 40idí agus sna 50idí ó ionaid eile ar fud na tíre ach nach bhfuil aon eolas ann maidir le cad a bhí ag tarlú sna 20idí.
Chuir siad olc ar chuid de phobal aerach an domhain trí bliana ó shin nuair a dúirt siad go raibh siad glan in aghaidh cead a bheith ag daoine aeracha paistí a uchtú: “The only family is the traditional one,” a dúirt siad.
Rud a chuaigh go mór i bhfeidhm orm agus mé ag tabhairt cuairte ar bhunrang Manannaise ďfhonn tuiscint níos fearr a fháil ar an choras ná go mbíodh na himircigh seo ag baint úsáide as frása ar leith a theagasc an múinteoir dóibh chun cur síos a dhéanamh ar an náisiúntacht s'acu: dúirt siad le bród gur 'Manninee doltiť iad - is é sin, 'Manannaigh trí uchtú'.
Tá aithne agam ar dhaoine a tháinig go Tír Chonaill ar altramas chuig teaghlaigh Ghaeltachta nó a ndearnadh uchtú orthu agus a chaill a gcuid Béarla le linn na ndaicheadaí agus na gcaogaidí de thairbhe na béime a bhí ar an nGaeilge an t-am sin.
Sa chlár Uchtú – Evanne Ní Chuilinn déanfaidh an láithreoir spóirt aitheanta de chuid RTÉ scéal an uchtaithe in Éirinn a chíoradh agus caithfear súil i Saol an Mhadra Bháin ar obair na madraí treorach..
Ní hamháin go bhfuil leithéidí Finné, Tabú, Bailte, Turas Bóthair agus Bádóirí ar ais do shéasúr eile ach tá saothair againn faoi scéal an uchtaithe in Éirinn, Uchtú, faoin saol ar Thoraigh, Toraigh – Creag Bheag i Lár na Farraige, faoin tréimhse a chaith Dev i Meiriceá, De Valera i Meiriceá, faoin nGaeltacht, Gaeltacht 2020, agus a lán ábhar eile nach iad.
Agus é faoi agallamh ag Helen Ní Shé, labhair sé faoin gcéad lá a bhfaca a mháthair, Eibhlín, é agus faoin méid gur chuimhin léi féin faoin lá sin i dTeach Nazareth i dTrá Lí. Is amhlaidh a bhí Eibhlín agus Micí Ó Sé ag réiteach an lá sin chun cailín beag, Áine, a uchtú, agus iad ar cuairt ar Theach Nazareth chun aithne níos fearr a chur uirthi.
Cuireann Áine Máire, arb as Tír Eoghain ó dhúchas di, síos sa chlár ar an lorg a d’fhág na babhtaí IVF sin ar a corp, ar an bhriseadh croí agus brón “millteanach” a bhí uirthi nuair a chaill sí leanbh agus ar an chinneadh a rinne sí féin agus Domhnall páistí a uchtú.
Tugtar léargas sa chlár, a taifeadadh nuair a bhí an teaghlach ar fad i nGaeltacht Dhún na nGall an samhradh seo caite, ar an phróiseas “fada” uchtaithe inar éirigh le hÁine Máire agus Domhnall beirt pháistí óga, deartháir agus deirfiúr dhá bhliain agus trí bliana d’aois, a uchtú.
“Tá páistí amuigh ansin nach bhfuil cúram maith á thabhairt díofa, agus thiocfadh le scéal Áine Máire agus Dhomhnall a bheith mar inspioráid ag daoine páistí a uchtú,” a dúirt Dónall Mac Ruairí, léiritheoir an chláir.
Níor luaigh sé, áfach, go bhfuil an ceart ag lánúineacha comhghnéis páistí a uchtú agus a altramú, nó fiú iad a bhreith ag baint feidhme as toirchiú in vitro nó as an máthairionadaíocht, cuir i gcás.
Nó Carla Bruni ag rá i Madame Figaro ar an 7 Márta ‘gur mhaith léi páiste eile a bheith aici’, agus má tharlaíonn sé nach n-éiríonn sí torrach toisc an aois atá uirthi - tá Carla Bruni-Sarkozy 41 bliain d’aois – ba bhreá léi páiste a uchtú.
‘An bhfuil tú pósta, a Nuala?’ ‘Nílim, ach tá páirtí agam le os cionn fiche bliain anois agus tá muid sona sásta, níl clann againn mar nár lig an dlí dúinn clann a uchtú.’ ansin dúirt, ‘Tá an t-athair agus an mháthair a thóg mé básaithe, agus tá siad adhlactha i reilig ar imeall Nás na Rí i gContae Chill Dara.
Is é Seán Mac an tSíthigh, ó Nuacht RTÉ agus TG4, a bhuaigh an gradam d'Iriseoir na Bliana. An clár Uchtú: Evanne Ní Chuilinn a fuair an gradam do Chlár Teilifíse na Bliana.
Sé léiriú atá ainmnithe ar an ghearrliosta do ‘Clár/Scannán na Bliana’ – Arracht (Macalla Teoranta), Ar ais go Berlin ‘89 (RTÉ), Croí Briste (Clean Slate TV), Nazi sa Ghaeltacht (Macha Media), Uchtú: Evanne Ní Chuilinn (Tyrone Productions), agus Saol Trí Ghaeilge (Aniar TV).