Ceannfhocail

ceann, scéal

Cur síos

Tús a chur le scéal iomlán a insint; fírinne an scéil a nochtadh.

Samplaí corpais

• Do bhog sí a béal chun labhartha fé deire agus do labhair sí. "Tá sé chómh maith agam an ceann a bhaint de'n sgéal duit," ar sise. "Tá oiread anso agus chrochfadh thú seacht n-uaire dá bhfaighfí amach ort é."

• Dúbhairt sé leis féin ná raibh aon rud dob' fhearra dhó 'ná an ceann a bhaint de'n sgéal agus an fhírinne d'innsint. Bhí a fhios aige go raibh sé féin ag déanamh na h-éagcóra ar an reachtaire, ach ní raibh aon choinne aige go raibh an reachtaire ag déanamh na h-éagcóra air.

• "Is é céad aitheasg a dhéanfainn-se, a Athair," arsa Seághan, "dul soir go tigh Dhiarmud' Léith agus an ceann a bhaint de'n sgeul láithreach dó féin agus do Shadhbh, agus a innsint dóibh lom díreach ná fuil aon tairbhe sa gheallamhaint, ná fuil ann ach díth céille dhóibh bheith ag brath air go bhféadfaidís í chur i bhfeidhm ar an nduine."

Samplaí breise

• Bhain sé an ceann den sgéal = Bhí sithe seatha éigin ar súibhal, ach d'innis sé amach an sgéal fé mar a bhí sé – ní raibh ao cheilt aige mar gheall air.

• 2. (d) (Figurative) An ceann a bhaint de scéal, to begin a story; to broach a subject. Bhain sé an ceann den chomhrá, he introduced the conversation.

• Bainim an ceann de'n scéal, I come to the main part of the story

• Bain an ceann den sgéal. Tair go dtí corp an sgéil. ná bíodh a thuille sall ná anall agat leis, acht innis amach díreach é.

• 1. a. To start, set, the ball rolling, an ceann a bhaint den scéal; tús a chur ar an obair.

• Bhuail sé a mhéar go cruinn ar an scéal: bhain sé an ceann den scéal gan seoraí cainte.