Bhí caidreamh láidir idir an Eaglais agus an pholaitíocht ó na 30idí, am a chualathas an mana “le ciel est bleu, l’enfer est rouge” (Tá an spéir gorm, tá ifreann dearg) chun a chur ina luí ar daoine a vóta a chaitheamh ar son an pháirtí choiméadaigh.
Tá ceist eile ag mo mhac dom: “Est-ce la guerre, maman?”
Ba iriseoir darbh ainm Jean-Baptiste Alphonse Karr, a bhí ina eagarthóir ar Le Figaro tráth a chum an nath plus ça change, plus c’est la même chose.
Ní móide gurbh í an cheist cheannann chéanna a cuireadh ar Monsieur Jean-Baptiste Alponse Karr, ach níl aon athrú ar an bhfreagra: plus ça change, plus c’est la même chose!
Terre brûlée au vent Des landes de pierre Autour des lacs C’est pour les vivants Un peu d’enfer Le Connemara
Tháinig Sheamus, nó ‘An Míol Mór Bán’ mar a thugtar air fosta, aniar aduaidh ar an trodaí Zack le linn an chláir a craoladh ar EST oíche Dé Luain sna Stáit Aontaithe.
Is é an freagra a sholáthraíonn Comte-Sponville (2004:61) ar an gceist ná “être souverain, ce n’est pas être tout-puissant”: ní hionann Flaitheas agus Uilechumhacht.
“Le propre de la valeur morale d’une action, c’est le désintéressement” (Comte-Sponville 2004:47).
‘Oui, c’est certain, Nóra… Et Hélène aussi.’
Is minic a dheineann rinceoirí a leithéid, nuair a thagann siad ar chorp an rinceora iontu féin…c’est normal.’
Téacs le Tzventan Todorov atá i gceist, dar teideal Poétique, a foilsíodh mar chuid den tsraith Qu’est-ce Que le Structuralisme?
Anois, deir sí go bhfuil a hanam in ifreann – ‘Mon âme est en enfer.’
Na teangacha neamhfhorleathana - 'C'est du folklore'Is spéisiúil i gcónaí mar a chuireann daoine nach bhfuil teanga neamhfhorleathan acu síos ar an chineál sin teanga.
“Is binn béal ina thost” a deir an seanfhocal sa Ghaeilge agus tagann an seanfhocal sa Bhéarla, “Silence is golden”, ón Laidin, “Silentium est aureum”.
Ar chúis éigin, ceapadh dá gcuirfí teicnící teicneacha teicniúla agus modhanna modartha miosúrúla in áit an bhunriachtanais – id est, go mbeadh ar dhaltaí rud éigin a léamh – go leigheasfaí an scéal.
Rith na céadta míle óigfhear chun a mbás ar son an ruda ar ar thug an file Wilfred Owen "the old Lie: Dulce et decorum est pro patria mori".
Foghlaimíonn sé cuid de seo, dar liom, ó na haistriúcháin a dhéanann sé ar chineálacha éagsúla filíochta, rud a chuireann air aird a thabhairt ar an tseanmhana ars est celare artem.
Is ionann an t-airgead agus gach olc, mar a dúirt fear an Phardúin fadó: Radix malorum est Cupiditas.
Nuair a léigh mé sin, agus mé ag smaoineamh ar mo chás féin, dúirt mé: plus ça change, plus c’est la même chose!
Amach san oíche, chaith sé spalla le Marine Le Pen, nó urchar b’fhéidir: ‘Le nationalisme c’est la guerre’ (‘Ní bhíonn de thoradh ar an náisiúnachas ach an cogadh’), ar sé.
‘La France est une univérsité de djihadistes,’ (‘níl sa bhFrainc ach ollscoil don djihad ’), arsa Marine Le Pen ar an teilifís.
Ansin luaigh an tUasal Verhofstadt pictiúr clúiteach de chuid René Magritte ‘Ceci n’est pas une pipe (ní píopa é seo)’ – pictiúr nach bhfuil a dhath ann ach píopa.
Chuala é á rá go mbíodh sé lena sheanmháthair sa chaifé seo – ‘c’est très ancien’, ar sé.
‘C’est fait?’ ‘Tá sé déanta?’.
Ar theacht go dtí an Gare de l'Est i bPáras dom, shiúil mé amach as an stáisiún traenach ar nós duine a thaithíonn an áit ar bhonn laethúil.
Ní hionann seo agus an mana saoráideach de gustibus non est disputandum a fhéachann le slata tomhais aeistéitiúla a chur de leataobh agus díspeagadh a dhéanamh orthu.
Tá C’est ça dúshlánach in áiteanna, is fíor, ach tá ionracas ealaíonta thar an ngnáth ag baint le fuaim Fly Pan Am.
Les connaissances explicitées dans ce qu’il est convenu d’appeler la « législation communautaire » sont plus au moins fondamentales (91).
I mí Lúnasa na bliana 1999 d’fhoilsigh Debray alt dar teideal “Qu’est-ce que la médiologie?” ar *Le Monde diplomatique*.
I mí Lúnasa na bliana 1999 d’fhoilsigh Debray alt dar teideal “Qu’est-ce que la médiologie?” ar *Le Monde diplomatique*.
‘C’est carte postale,’ a dúirt sé agus é ag déanamh cur síos ar an radharc thíos fúinn.
Sa seanam, ba rud uasal onórach é bás óglaigh - Dulce et decorum est pro patria mori – mar a dúirt Horace, an file Rómhánach fadó.
"Omnes Testes Est!" a dúirt Balor leis féin agus ar aghaidh leis go dtí an chéad choirnéal beag ciúin eile.
“Moill” “Qu’est-ce qui se passe?” arsa an firín buí liomsa, an taighdeoir fuinnimh i rialtas na Tuinéise.
“C’est pas possible!” arsa an triúr d’aonghuth.
‘C’est atroce,’ arsa an Francach mná, ‘de la folie même.’ Osclaíonn sí doirse na traenach ag an stad chun sruth aeir a scaoileadh isteach.
Is maith ann na hócáidí seo a thugann deis do léitheoirí bualadh leis na daoine laistiar den leabhar; fiú má tá Liam Mac Cóil ar aon fhocal le Barthes – go bhfuil an t-údar marbh- ‘l’auteur est mort’ – ní thig tátal faoin duine a bhaint as an méid a scríobhann sé in úrscéal.
Má dhíolaim na scaireanna atá agam agus an teach samhraidh i Neufchateau, ní bheidh morgáiste ar bith le híoc agam agus fágfaidh mé an teach seo ag Marie-Claire agus Pauline, n’est pas?”
Is é an duibheagán céanna, nó ceann níos measa, a bhí le trasnú nuair a dhein Pádraig de Brún a leagan Gaeilge den dán, dán ag cur síos ar scrios na tíre, ar na dídeanaithe ag triall ó dheas thar abha na loire, ‘les voitures versées’, na gluaisteáin tite san uisce: ‘J’ai traversé les Ponts-de-cé /C’est là que tout a commencé .
Le genie poetique n’est pas seulement rare, il se manifste rarement chez ceux qui le possedent.’ Tá súil agam, más ann don saol eile, go bhfuil sult á bhaint as an fhilíocht a cumadh le céad bliain anuas ag an dream dílis a phléigh ‘conus is fearr déantar filidheacht Ghaedhilge’ ag cruinniú de Chonradh na Gaeilge i mBaile Átha Cliath Feabhra 1895.
B’fhéidir gur cuimhin le cuid agaibh, más ea, a bheith ag léamh leabhair éigin as De Bello Gallico, le Iúl Caesar — leabhar impiriúil, má bhí a leithéid riamh ann — a thosaíonn ‘Gallia est omnis divisa in partes tres’, abairt a thugann le fios gurb é Caesar féin a roinn an Ghaill ina trí cuid, nó gur ghearr go roinnfeadh.
Ba dheacair sampla níos fearr de chumas Davitt an seanfhocal, ars est celare artem (ní fheictear saothrú na healaíne sa saothar ealaíne), a chur isteach, chomh fada agus a bhaineann le snoiteacht agus simplíocht friotail, samhlaíocht agus líofacht teanga agus doimhne, ná an dán ‘Na hOutsiders’ (F: 46).
Pound agus Eliot a luaitear de ghnáth sa chomhthéacs seo – Il y en est surement de ça – cé gur mó a dhealraím ar theicníc Mháirtín le Walter de la Mare i measc fhilí an Bhéarla ná le haon duine den bheirt acu sin.
Sa chnuasach seo bíonn mórán scéal á insint agus deintear é sin le stíl atá sásta dul sa tseans agus a scéal a insint ar chuma atá an-oscailte, an-scaoilte, ach ar léir ina dhiadh sin mionsaothrú a beith déanta orthu ar chuma gur ars est celare artem.
Tá sampla maith againn sa bhFraincís freisin: ní minic mná ar garda, ach caitear ‘la sentinelle est fatiguée, elle n’a pas dormi depuis deux jours.’ a rá.
Mar adeir na Francaigh: ‘Plus ca change, plus c’est la meme chose.’ Braithim im’ bhean ghlúin cheart mar sin bheith ann ag fógairt bhreith an leagain Ghaeilge de shaol Nasrúidín daoibhse a léitheoirí.
Mar a deir François sa leabhar: ‘le bonheur c’est une mayonnaise; ça tourne sans qu’on sache pourquoi’: tá an sonas ar nós maonáise; teipeann air agus gan a fhios agat cén fáth.
Bheadh seo cosúil le ‘Hocus pocus’ atá ina aithris ar ‘Hoc est corpus [meum]….’ Agus tá ‘Hickory Dickory’ níos casta ná ‘Dickory Dickory’, mar sin is dóichí gurb é an bunleagan é.
Deirtear léi nach ann don Bhriotáinis: "C'est du folklore." De réir thaithí Drysdale, d'fhéadfá an rud céanna a rá faoi mhórán de na teangacha neamhfhorleathana.
Is é a dúirt captaen USAP, Bernard Goutta, leis an nuachtán l'Humanité: "Lansdowne Road - c'est un rêve de gosse!" ("Brionglóid gach garsúin is ea Bóthar Lansdún!") Ba bhreá an rud é dá dtiocfadh na hÉireannaigh go cluiche ceannais seo na hEorpa an Satharn seo i mBóthar Lansdún.