#1548220
Rinne siad achomharc ar an mbonn gur sháraigh cinneadh na Breataine Comhaontú Aoine an Chéasta.
Rinne siad achomharc ar an mbonn gur sháraigh cinneadh na Breataine Comhaontú Aoine an Chéasta.
Tá na heasaontóirí poblachtacha ag iarraidh an tsíocháin agus an Comhaontú ar ghlac muintir na hÉireann thuaidh agus theas leo i reifrinn a chur dá mbonn.
An chúis is mó gur éirigh le Comhaontú Aoine an Chéasta gurbh ón mbonn aníos a tháinig sé.”
Dúirt sé gur aontaigh an DUP “an pacáiste cultúir” sa chomhaontú New Decade, New Approach agus go ndeachaigh siad i mbun rialtais ar an mbonn sin.
Tharraing Trimble a chuid airí amach as an bhfeidhmeannas ansin, ag comhaireamh na laethanta go mbainfí an bonn d'institiúidí an Chomhaontú.
Chuir an tAontas Eorpach (AE), agus Comhaontú Aoine an Chéasta ina dhiaidh sin, bonn níos leithne faoin bplé.
Níor ainmníodh aon pháirtí polaitiúil ach ba léir gur ar an DUP a bhí an locht á chur as an bonn a bhaint den Chomhaontú.
Iarracht ab ea an t-ionsaí buamála sin chun an bonn a bhaint den Chomhaontú agus den tsíocháin.
Thug sé le fios nach bhfuil seans dá laghad go mbeidh conradh trádála idir Meiriceá agus an Bhreatain má bhaintear an bonn de Chomhaontú Aoine an Chéasta sa Tuaisceart.
Tá 18 mbliain caite ó Chomhaontú Aoine an Chéasta agus níor bhog an stát oiread is orlach ar bhonn suntasach ar cheist aitheantas agus chosaint na Gaeilge.
Tugann an aighneacht le fios go gcabhródh "na bearta neamhchostasacha agus neamhthoirmeascacha sin chun leanúint den phróiseas cothaithe muiníne laistigh de Thuaisceart Éireann ar bhonn Chomhaontú Aoine an Chéasta".
Ina áit, sí ag iarraidh go mbeadh fáil ag an tír ar an mhargadh aonair ar bhonn cómhalartach trí chomhaontú trádála cuimsitheach a dúirt sí.
Ní theastaíonn sé sin ó aon pháirtí ar an oileán ar bhonn praiticiúil, ach níl aon bhac dlí sa Chomhaontú ina choinne.
Tá sé ráite go sonrach sa chomhaontú sa chás go mbíonn a leithéid de dhúshlán i gceist gur féidir caitheamh le héilimh ar ardú pá ar bhonn eisceachtúil.
Masla tomhaiste atá á thabhairt d’aon turas ag Rialtas na Breataine, ar ordú dream de chuid na nAontachtach, dóibh siúd ar mór acu an Ghaeilge agus an cultúr Gaelach nuair a dhiúltaíonn siad seasamh leis an gcomhaontú agus tá an próiseas polaitíochta á chur dá bhoinn acu.
Bhí sé i gceist ag 180 píolóta, ar baill iad de Chumann Phíolótaí Aerlínte na hÉireann - ar brainse é den cheardchumann Fórsa - dul ar stailc i ngeall ar aighneas faoi chúrsaí pá agus coinníollacha oibre. Bhí iarrtha ag Ryanair ar an Ard-Chúirt an urghaire a cheadú ar an mbonn go sáródh an stailc comhaontú a cuireadh i bhfeidhm tar éis roinnt stailceanna sa chomhlacht anuraidh. Faoin gcomhaontú sin, caithfear aon aighneas idir an dá dhream a chur faoi bhráid idirghabhálaí neamhspleách agus próiseas réitigh a chur sa siúl sular féidir dul ar stailc. Mhaígh Ryanair freisin go raibh ballóid rúnda na bpíolótaí neamhdhleathach.
Tá Sinn Féin naimhdeach do bhille McCallister agus leasaithe molta acu do gach aon fhoráil ann; maíonn siad go n-éascódh sé an bealach do riail an mhóraimh agus gur baolach go mbainfeadh sé an bonn de Chomhaontú Aoine an Chéasta.
Mar is léir ón dá shliocht thuas, gan trácht ar rannáin eile den Chomhaontú, tá an bonn nó cuid shuntasach de bainte den mhargadh stairiúil a rinneadh i 1998 mar gheall ar an vóta thall go rachfaí chun cinn le Brexit.
Mhaígh an litir go bhfacthas le blianta beaga anuas an bonn á bhaint de na hinstitiúidí polaitiúla a bunaíodh faoi Chomhaontú Aoine an Chéasta agus an dá rialtas ar nós cuma liom faoin a ndualgais mar chosantóirí agus rathóirí an Chomhaontaithe.
Deirtear inti freisin nach mbaineann an cúlstad an bonn de Chomhaontú Aoine an Chéasta agus nach iarracht faoi cheilt atá ann an Tuaisceart a ionghabháil. Diúltaítear sa litir d'iarratas a rinne Rialtas na Breataine nach mbeadh an cúlstad i bhfeidhm ach ar feadh bliana.
Tá ráite go láidir ag Nancy Pelosi, spéicéir Theach na nIonadaithe i Meiriceá, nach bhfuil aon seans ann go nglacfaidh Teach na Comhdhála le comhaontú trádála idir na Stáit Aontaithe agus an Bhreatain sa gcás go mbainfeadh an Breatimeacht an bonn ó Chomhaontú síochána Aoine an Chéasta.
Dúirt an tUachtarán Macron nach bhféadfaí fáil réidh leis an gcúlstad ar oileán na hÉireann, mar atá á éileamh ag Rialtas na Breataine, mar nach bhfuil ann ach é le bonn a choinneáil faoi fhorais pholaitiúla agus faoin margadh aonair. Dúirt an Príomh-Aire Johnson gurbh fhearr leis go mbeadh comhaontú ann ach go mbeadh an Bhreatain ag imeacht as an Aontas ar 31 Deireadh Fómhair, bíodh margadh déanta nó ná bíodh. Mhaígh sé go raibh réitigh theicniúla ann le teorainn chrua in Éirinn a sheachaint. Dúirt Uachtarán Macron arís eile nach mbeadh aon dul siar ar an gcomhaontú aistarraingte a socraíodh roimhe seo.
Seacht mbliana déag tar éis Chomhaontú Aoine an Chéasta, is bocht an teist é ar an nuapholaitíocht gur coimhlint ar bhonn seicteach nó ar an gceist bhunreachtúil atá fós ag dó na geirbe ag ceannairí.
“Éilíonn muid go dtabharfar an maoiniú ar ais ar bhonn láithreach agus go mbeidh páirt ag an Údarás i bplé dearfach faoi dháileadh acmhainní cothroma atá bunaithe ar éileamh reatha agus a chinntíonn go gcomhlíonann An Roinn Oideachais a dualgas dleathach le Gaeloideachas a spreagadh agus a chothú mar atá léirithe i gComhaontú Aoine an Chéasta.” Idir an dá linn, agus ag eascairt ón phlé oscailte ag an chruinniú, cuireadh tús inné le feachtas slua-mhaoinithe a rachaidh i dtreo na seirbhísí óige atá buailte.
Mar a dúirt George Mitchell, cathaoirleach na gcainteanna i 1998 leis na páirtithe a shínigh Comhaontú Aoine an Chéasta, is ina dhiaidh sin a bhí an obair ba dheacra riachtanach, na hinstitiúidí a chur ar bhonn seasmhach ar mhaithe leis an leas coiteann.
Mar thoradh ar Chomhaontú Aoine an Chéasta beagnach scór bliain ó shin a bunaíodh an Foras Teanga ina bhfuil dhá áisíneacht ar leith, Foras na Gaeilge agus Gníomhaireacht na hUltaise, agus cinneadh ón tús gur ar bhonn ‘cómhaoinithe’ a mhaoineofaí iad.
Mar thoradh ar Chomhaontú Aoine an Chéasta beagnach scór bliain ó shin a bunaíodh an Foras Teanga ina bhfuil dhá áisíneacht, Foras na Gaeilge agus Gníomhaireacht na hUltaise, agus cinneadh ón tús gur ar bhonn ‘cómhaoinithe’ a mhaoineofaí iad.
Mar thoradh ar Chomhaontú Aoine an Chéasta beagnach scór bliain ó shin a bunaíodh an Foras Teanga ina bhfuil dhá áisíneacht ar leith, Foras na Gaeilge agus Gníomhaireacht na hUltaise, agus cinneadh ón tús gur ar bhonn ‘cómhaoinithe’ a mhaoineofaí iad.
Mhol sí an comhaontú aistarraingte idir an Bhreatain agus an tAontas Eorpach mar réiteach a chuirfeadh an Breatimeacht ar bhonn eagraithe, cúpla uair an chloig sular vótáil feisirí in Westminster ina choinne arís.
Beart dearfach é go mbeidh cruinniú foirmeálta ag an dá rialtas ar an gCéadaoin; is mithid an chomhdháil idir-rialtasach, ar cuid lárnach de Chomhaontú Aoine an Chéasta í, a chur ar bhonn bisiúil.
Páirtí aontachtach is ea an NI21 ach ceann nua-aoiseach, don aonú aois is fiche (an 21 sa teideal), páirtí a sheasann leis na luachanna agus na prionsabail a bhí mar bhonn le Comhaontú Aoine an Chéasta, a deir McCrea, an ceannaire, agus McCallister, an leas-cheannaire.
Faoi réir cheanglais Chomhaontú Aoine an Chéasta 1998 agus an Achta um Thuaisceart Éireann 1998 ní mór aon rannpháirtíocht a bhíonn ag an bhFeidhmeannas sa Chomhairle Aireachta Thuaidh/Theas a bheith ar bhonn trasphobail.
Faoi réir cheanglais Chomhaontú Aoine an Chéasta 1998 agus an Achta um Thuaisceart Éireann 1998 ní mór aon rannpháirtíocht a bhíonn ag an bhFeidhmeannas sa Chomhairle Aireachta Thuaidh/Theas a bheith ar bhonn trasphobail.
Tugann Devlin le fios go bhfuil eintiteas ar leith Éireannach á chruthú ar bhonn leanúnach ag pobal Gaeilge na hÉireann mar oidhrí an Chonartha, seachas mar oidhrí teanga agus cultúir amháin, agus gur cuid lárnach den eintiteas seo an tuiscint ar luach agus ar riachtanas na Gaeilge mar ghné éigeantach do chomhaontú cultúrtha: Scríobhadh é seo i 1972 agus níor socraíodh an cheist faoi riachtanas theanga an phobail mar shuaitheantas féiniúlachta Gaelach go fóill.
Tá sé á thuairisciú ag comhfhreagraí polaitíochta RTÉ Mícheál Lehane go mbeidh cruinniú ag ceannairí na dtrí pháirtí níos deireanaí inniu leis na haireachtaí éagsúla a phlé. Meastar go mbeidh aire sinsearach Gaeilge agus Gaeltachta i measc na gceisteanna a bheas á gcaibidil acu. Is ar Aire Stáit atá na cúraimí sin faoi láthair. Ní raibh aon aire sinsearach ann ón mbliain 2011, siúd is go bhfuil sé á éileamh ar bhonn leanúnach ó shin ag dreamanna éagsúla. Tá baill na dtrí pháirtí ag vótáil ar an gcomhaontú comhrialtais le breis agus seachtain agus fógrófar an toradh amárach.