#249033
Bhí sceitimíní áthais orthu nuair a shroich siad Cladach na bhFiach Mara.
Bhí sceitimíní áthais orthu nuair a shroich siad Cladach na bhFiach Mara.
Nuair a shroich siad na haillte, chonaic siad Cladach na bhFiach Mara thíos fúthu.
Nuair a shroich siad na haillte, chonaic siad Cladach na bhFiach Mara thíos fúthu.
An Chailleach Dhubh agus an Fiach Mara dhá ainm eile a thugtar air.
Is aistriúcháin na leaganacha Gaeilge fiach mara, a chluintear i nGaeltacht Chiarraí agus bran mara a gheibhtear sna seanscríbhinní.
Bheadh an taisce ceilte áit éigin idir Cladach na bhFiach Mara (Smugglers’ Cove) agus maoileann Chnoc na hAbha (Danes’ Tunnel).
Nuair a bhí sé sin déanta rinne siad go léir a mbealach síos go dtí Cladach na bhFiach Mara nó Smugglers’ Cove.
Tá maicréil , gleamaigh, scadáin agus ballaigh go flúirseach ansúd agus Fiach Mara na sciathán scuabach ag stiúradh na naomhóg ó chaladh go caladh i rith na síoraíochta.
Deir siad fosta go n-íocann siad a gcion féin chuig an chiste náisiúnta agus go bhfuil fáltas fiach acu ón ioncam a thagann ó ola na Mara Thuaidh.
Bhí béal an tolláin faoi thalamh i gCuas an Mhadra Uisce ar Chladach na bhFiach Mara agus lean sé ar feadh leathmhíle suas go dtí an maoileann gar do bharr Chnoc na hAbha.
Tá ainmneacha gleoite ar an smionagar atá le cliatháin Cheann Sraithe: Fochais an tSeanntailimh, Na Brandaí, Carraig na nGearb, An Coca, An Cuas Mór, Cuas Dubh na Fothrach, Poll na Slaite, Lic Thomáisín, Glúin an Chinn, Carraig na hAithe agus Spor na bhFiach Mara mar shampla.
Deir sé gur tháinig an báille air agus giorria á bhaint as inleog aige: Chruthaigh ár dTiarna bia agus beatha don tsló, Chruthaigh Sé an t-iasc ag triall na mara ina dtreo; Chruthaigh Sé an giorré is fiach ar mhachaire dóibh; Ach níor chruthaigh Sé rialta triath an airgid mhóir (TGG, l. 569).
É níos cóngaraí do Na hAird Ó Thuaidh ná don ‘nóibhille eile’ úd, Fonn a Níos Fiach, is b’fhéidir nárbh ann dó in aon chor mara mbeadh an dá leabhar eile sin a bheith scríte roimis.
Dá mbeadh, ní dócha gur anso isteach ar thóin an oileáin seo do thiocfadh sé.” “Nach mór an obair ná fuileann sibhse ag dul as mar sin?” arsa m’athair, “ón uair go bhfuileann sibh comh maith is tánn sibh, agus chím,” ar seisean, “ná fuileann sibh ag imeacht as.” “Tá sé luath ár ndóthain fós,” arsa Muiris, “agus ní mó d’amadán do tháinig anso ar dtúis ná tusa agus do leithéid eile do chaith bhur saol anso, agus daoine do bhí suas len bhur linn, d’imigh agus chuaigh go dtí an Oileán Úr, agus féach,” ar seisean, “tá siad san ina ndaoine uaisle anois agus a gclann mhac ina sagairt acu, agus is fada go mbeirse ná éinne eile ábalta ar shagart ná dochtúir do dhéanamh do bhur gclainn ach breith ar dhá líon agus ar dhá mhaide rámha agus iad a thabhairt dóibh agus a n-aghaidh do thabhairt don muir mhóir ar nós an fhiaigh mhara.” Tá cat i dtigh ar an mbaile seo agus, gan aon bhréag, do chuirfeadh sé eagla ort ar an gcló gránna atá tagaithe air aige breoiteacht.
Cumadóireacht ar an gcoigríoch, barr an bhainne agus ‘biorú aigne’ atá sa díolaim a shiúlann ‘uaigneas móra na mara’ agus críocha Gaelacha an chroí ón gCruithreang ar an Eilean Sgìtheanach go tigh Khitt, Doire an Fhéich, Casla.
Tá lear mór téarmaí ar an bhroigheall sa Ghaeilge féin mar is dual d’éan atá chomh coitianta faoi chladaí na tíre: an fiach mara, an chailleach dhubh agus an mhurúchaill chomh maith leis an leagan broigheall na hainmneacha is leitheadúla atá againn; tugtar an duibhéan air i dTír Chonaill; agus faightear fosta na leaganacha stairiúla an ghairg agus an scarbh air, téarmaí atá bunaithe ar ghlór an éin.
Aer beag do ghaoith anoir ann; sioc ar an dtalamh; préacháin dubha ag imeacht trasna na ngort agus cág-cág acu; smólaigh, céirseacha, druideanna agus lonta dubha ina scuainibh ins na páirceanna agus ceol binn acu á chanadh; agus súil dá dtabharfá amach ar an bhfarraige, bhí faoileáin bhána agus caobacha á dtumadh féin san uisce agus an fiach mara ina bhfuaid ag rith i ndiaidh screathnairt mhinéisc.
Ní fiú liostú a dhéanamh ar na carachtair ar fad – óir nach mbeadh aon bhrí leis, ach seo sampla daoibh, seachas Mollie í féin agus a cairde, agus a muintir: sagart as Éirinn a bhfuil suim sna healaíona dubha aige, póilíní, bleachtairí, mná rialta, Ollamh ó Choláiste na Tríonóide (tá cuid den scéal suite i mBaile Átha Cliath) Mannanán agus an bhanríon Méabh, mar a luaigh mé cheana, a labhraíonn sean-Ghaeilge, maighdeana mara, sióga, na Tuatha Dé Danann, aingil bheannaithe, agus dhá fhiach dhubha a chomharthaíonn olc agus díobháil agus bagairt.
Insíonn sé fén bhfaoileann a bhí ag pósadh fiaigh mara, fiach a bhí tar éis dul ar imirce go Ceanada agus a bhí tar éis teacht abhaile lán go baile d’airgead toisc cúiteamh a bheith fachta aige de dheasca tionóisc sa láthair oibre; nó jónaí an scrogaill a bhí ina ‘ana-cheoltóir mileoidin’.
Aer beag do ghaoith anoir ann; sioc ar an dtalamh; préacháin dubha ag imeacht trasna na ngort agus cág-cág acu; smólaigh, céirseacha, druideanna agus lonta dubha ina scuainibh ins na páirceanna agus ceol binn acu á chanadh; agus súil dá dtabharfá amach ar an bhfarraige, bhí faoileáin bhána agus caobacha á dtumadh féin san uisce agus an fiach mara ina bhfuaid ag rith i ndiaidh screathnairt mhinéisc.
Dúirt se go bhfuil fuílleach bainne sa gContae mar gur ghlac feirmeoirí le comhairle an Aire Talmhaíochta Bia agus Mara Simon Coveney cur leis an líon ceann eallaigh agus anois go bhfuil siad fágtha le fiacha móra.
Cúnamh turasóireachta ag teastáil san iarthuaisceart Ba cheart do na húdaráis turasóireachta beart a dhéanamh láithreach le thionscal na turasóireachta i nDún na nGall a tarrtháil i ndiaidh na ndeacaireachtaí a bhí ag Óstán Radharc na Mara i nGaoth Dobhair agus Óstán Jackson i mBealach Féich, a dúirt an Comhairleoir Contae Seán McEniff.
Rinne duine d'iontaobhaithe an chumainn, Seán Micheal Ó Domhnaill cur síos ar na fiacha atá ar an chumann agus faoin chruinniú atá beartaithe. Margaí bia i ndiaidh na Breatimeachta Tá imní á léiriú ag urlabhraí Talmhaíochta Bia agus Mara Fhianna Fáil, Charlie McConalogue nach bhfuil go leor áiseanna agus infheistíochta á gcur ar fáil do Bhord Bia le margaí úra a aimsiú agus a fhorbairt do tháirgí na tíre i ndiaidh na Breatimeachta.
Ba é Robin Flower, ina leabhar spreagúil The Irish Tradition, a dúirt go raibh tuiscint faoi leith, de thoradh oilithreachta, ag manaigh na hÉireann ar an dtimpeallacht agus ar an ndúlra na céadta bliain sular tháinig ann do Phroinsias d’Assisi agus is iontach mar atá an tuiscint agus an chomhbhá san beo beathaitheach fós anseo, mar a mbíonn ‘scréachóga ag preabarnaigh’ ; ‘glaoch an traona ag teacht de gheit as dorchadas na hoíche a gheal ár gcroíthe ag siúl tharnais go dtí’n mbád dúinn.’; an gainéad, an fiach mara, an broigheall, an colúr tine, an riabhóg, an crosán; agus an dá ghuardal, Peadairín na Stoirme agus Guardal Wilson, a bhfuil dán cumtha ag an údar in ómós dó: Lúb leanúnach eile den oidhreacht bheo ó ré na manach is ea an deabhóid a thugtar do na croiseanna ceilteacha ar Oileán Heimaey: B’iontach an fhís a bhí ag ár sinsir a d’fhág a marc a thug oiread taitnimh agus éirí croí dúinne na céadta blian ina dhiaidh sin.