#970307
Bhí meas aige ar an mBéarla mar theanga riaracháin, mar theanga bhainistíochta, mar theanga pholaitiúil.
Bhí meas aige ar an mBéarla mar theanga riaracháin, mar theanga bhainistíochta, mar theanga pholaitiúil.
Is mó de theangacha scríofa ná de theangacha labhartha iad.
Pléifear anois aird an phobail ar theangacha difriúla agus ar fhoirmeacha difriúla de theangacha aonair.
5 Cumarsáid, teangacha nua agus teangacha hibrideacha
I gcásanna áirithe, bíonn comhstádas ag na teangacha éagsúla agus is teangacha ardstádais iad e.g.
Baintear leas as teangacha ‘droichid’ chun teangacha na náisiún beag a aistriú; m.sh.
Sin iad teangacha na sauvages san Oileán Úr agus na teangacha Ceilteacha freisin.
Cuimsíonn an chairt, ní amháin teangacha réigiúnacha nó mionlaigh ach teangacha neamhchríochacha (e.g.
teangacha na ngiofóg) agus teangacha oifigiúla nach bhfuil in úsáid go forleathan ar chríocha an Stáit.
Is iad na teangacha Afracacha teangacha dinimiciúla an tromlaigh.
Sé rannóg ar fad atá ann chun a fholláine is atá mionteanga sa saol digiteach a mheas: teangacha réamhdhigiteacha, gur fánach an teacht atá orthu sa saol digiteach, más ann dóibh in aon chor, teangacha ‘suanacha’, teangacha atá ag teacht chun cinn’, teangacha atá ‘ag forbairt’, teangacha atá ‘beo bríomhar’, teangacha atá ‘faoi bhláth’.
Baineann an chéad réimse moltaí sa cháipéis le teangacha ‘suanacha’, teangacha nach bhfeictear mórán ar líne.
“Bhí suim agam sna teangacha ó bhí mé 13 agus sna teangacha Ceilteacha ach go háirithe.
Is teangacha oifigiúla stáit iad an dá theanga choilínithe sin, ach tá stádas ‘náisiúnta’ ag na scórtha teangacha eile, teangacha dúchais na tíre agus teangacha atá dúchasach do thíre in aice Chamarúin.
Mar sin, d’fhoghlaim mé an-chuid go deo faoi mhúineadh teangacha agus foghlaim teangacha ansin.
Thaitin litríocht leis seachas litríocht i dteanga amháin nó i dteanga eile.
Athraíonn teangacha, athraíonn teangacha idir na glúine agus fiú taobh istigh de shaolré glúine amháin.
Mar shampla, má chuireann cainteoir ceist i dTeanga A agus freagraíonn an gairmí i dTeanga B.
Ach is minic a tharlaíonn gurb iad lucht teangacha is binbí in éadan teangacha eile.
Cuir do theanga inti,’agus sánn sé a theanga féin amach.
An teanga, an teanga, an teanga!
Inniu is é an Béarla teanga oibre na hÉireann, teanga na Dála, teanga na státseirbhíse.
Ba é an Béarla teanga chúrsaí gnó, teanga an airgid, teanga an dul chun cinn.
Ba í an Eabhrais an teanga naofa, teanga na scrioptúr, teanga na bpaidreacha.
Is féidir fuath bheith ag duine do theanga áirithe, nó grá bheith aige do theanga.
Ansin ar deireadh thiar is í an dara teanga teanga an chroí, ní an teanga dhúchais.
Is féidir fuath bheith ag duine do theanga áirithe, nó grá bheith aige do theanga.
Ansin ar deireadh thiar is í an dara teanga teanga an chroí, ní an teanga dhúchais.
pleanáil teanga; socheolaíocht teanga; síceolaíocht teanga.
Cuir do theanga inti,’ agus sánn sé a theanga féin amach.
“Tá sé seafóideach nuair is í do theanga dhúchais, do theanga féin atá i gceist.
“Tá sé seafóideach nuair is í do theanga dhúchais, do theanga féin atá i gceist.
Is ionann mise agus mo theanga agus tá mo theanga i mbaol’,” a deir an láithreoir.
Leanann siad orthu ag déanamh ceangail idir idé-eolaíochtaí teanga, beartas teanga agus pleanáil teanga.
Mar shampla, ilteangachas, dátheangachas agus teagmháil teanga agus éagsúlacht teanga, allagar - nó dioscúrsa - agus beartas teanga.
Agus in éineacht le teanga mhór, mholfainn teanga ‘bheag’ – nó teanga mhionlaithe – a bheith ag duine.
Is ionann iompú teanga agus díláithriú teanga amháin ag teanga eile i saol an phobail urlabhra.
Meastar go bhfuil thart ar 6,900 teanga agus 94 fine teangacha ar domhan inniu agus go labhraíonn 96 faoin gcéad de phobal an domhain teangacha a bhaineann leis an deich bhfine teangacha is mó, mar atá: Mar sin, baineann an Ghaeilge leis an bhfine teangacha is mó ar domhan ó thaobh líon cainteoirí de, fine a chuimsíonn formhór na dteangacha Eorpacha, chomh maith le teangacha an Ardchláir Iaránaigh agus na hÁise Theas.
Orthu sin tá na teangacha Bailteacha, na teangacha Ceilteacha, na teangacha Lochlannacha, na teangacha Balcánacha, cuid de na teangacha Slavacha, agus cuid de theangacha na hIbéire, an Phortaingéilis agus an Chatalóinis, cuir i gcás.
Cé go bhfeidhmíonn siad ar scáth a chéile laistigh de réimse na sochtheangeolaíochta, díríonnna caibidlí deireanacha ar an phleanáil teanga, ar an bheartas teanga (‘Teanga Féiniúlacht agus an Dearcadh Náisiúnta’ le Pádraig Ó Riagáin agus ‘An Phleanáil teanga agus an Beartas Teanga: Coincheapa agus Feidhm’ le Tadhg Ó hIfearnáin), ar an reachtaíocht teanga (‘Reachtaíocht Teanga’ le Pádraig Ó Laighin), ar an Ghaeltacht, ar an teanga féin, ar an chóras oideachais agus ar na hinstitiúidí agus eagrais Ghaeilge (‘Na Meáin’ le hIarfhlaith Watson agus ‘Institiúidí agus Eagraíochtaí na Gaeilge’ le Peadar Ó Flatharta).
Cuimsítear leis trí réimse fhorluiteacha d'eolas agus de phrionsabail chreidimh múinteoirí teanga: eolas nó prionsabail chreidimh maidir leis an bhfáth agus leis an gcaoi ar cheart an teanga a úsáid (lena náirítear gnéithe amhail dearcthaí agus prionsabail chreidimh i leith na teanga, eolas ar a núsáid teanga féin agus ar úsáid teanga a bhfoghlaimeoirí); eolas ar chórais bhunúsacha na teanga (lena náirítear feasacht mheititheangeolaíoch, eolas ar leaganacha teanga, agus tuiscint ar na héilimh theangeolaíocha agus ar na gnéithe teangeolaíocha i gceachtanna nó i dtéacsanna ar leith); agus eolas oideolaíoch ar theagasc na teanga (Andrews, 2007; Andrews & Lin, 2017; Andrews & Svalberg, 2017).
Labhraíonn sé linn i dteanga an choirp, i dteanga na samhlaíochta, i dteanga na healaíne atá greanta aige as caint a mhuintire agus as litríocht an domhain.
Ní ‘teangacha dúchais’ iad na teangacha Ceilteacha d’fhormhór mór mhuintir na dtíortha Ceilteacha, ach teangacha iasachta.
Fuaim na teanga, comhréir na teanga, saol cultúrtha féin na teanga, leochaileacht aonarach na teanga, ba iad sin na fáthanna ar thit muid leis an teanga i gcéaduair.
Tugtar teanga na maitríse ar an teanga cheannasach anseo – an teanga a dhéanann frámáil struchtúrtha ar an iomlán – agus tugtar teanga leabaithe ar an teanga eile a thugtar isteach.
Is é is brí le teangacha pidsean agus teangacha crióil ná teangacha nua a ghintear i gcásanna a mbíonn teagmháil theangacha i gceist.
5.2 Pidseanú agus Criólú: Impleachtaí sochtheangeolaíocha agus teangeolaíocha. Fásann teangacha as teangacha eile agus fásann siad comhthreomhar le teangacha eile chomh maith.
i réigiún dátheangach (Ceanada Francach, an Bhreatain Bheag), i dtír ilteangach (an Bheilg, an Eilvéis, an Iorua), i gcomhthéacs teangacha gaolmhara (na teangacha Nordacha, na teangacha Ibéir-Mheiriceánacha).
Tá an teanga séimh, tá an teanga barbartha, tá an teanga snasta, tá an teanga saibhir, tá an teanga gortach nuair is gá, agus groíúil nuair is é is gá chomh maith.
Is léir go bhfuil an chuid is mó den aistriúchán anois ag teacht ón Bhéarla go dtí teangacha eile an domhain, nó ó na teangacha móra go dtí na teangacha beaga.