#384970
Is iad sin Airteagal 13.1.1, Airteagal 13.2.2, Airteagal 28.10, agus Airteagal 28.11.1.
Is iad sin Airteagal 13.1.1, Airteagal 13.2.2, Airteagal 28.10, agus Airteagal 28.11.1.
Is iad na hairteagail den Bhunreacht a bhaineann le hábhar ná Airteagal 8, Airteagal 40.1, agus Airteagal 40.3.2 agus Airteagal 43 tógtha le chéile.
Mar sin, is iad na hAirteagail is tábhachtaí sa bhunreacht ná Airteagal 40 atá an-fhada agus go bhfuil bunchearta luaite ann; Airteagal 41 a bhaineann leis an teaghlach; agus Airteagal 1 agus Airteagal 8, gan amhras.
Thug Coimisiún Thuaisceart Éireann um Chearta an Duine dúshlán an dlí ar an mbonn nár réitigh sé le trí airteagal den Choinbhinsiún Eorpach um Chearta an Duine: airteagal 3 (cosc ar chéasadh nó íde mídhaonna nó táireach) agus airteagal 8 (ceart an duine chun meas a bheith ar a shaol príobháideach agus teaghlaigh) agus airteagal 14 (cosc ar leithcheal).
Áitíonn Pól go mbainfeadh an leasú molta an bonn d’Airteagal 41 den Bhunreacht.
Is é an t-othar ná Airteagal 41, a aithníonn an teaghlach.
Maidir leis na téarmaí achtacháin, déarfaidh Airteagal amháin go bhfuil an maolú á fhadú.
Leanfaidh rothaí ár ndaonlathais parlaiminte ag casadh leo go réidh toisc ceithre airteagal thábhachtacha dár mBunreacht.
Airteagal 13.1.1 Ceapfaidh an tUachtarán an Taoiseach .i.
Faoi Airteagal 13.1.1 is í an Dáil agus an Dáil amháin a roghnaíonn Taoiseach.
Is faoi Airteagal a 50 de Chonradh Liospóin í a fhágfaidh an Ríocht Aontaithe an AE.
Dúirt Seansailéir na Gearmáine Angela Merkel nach ann don idirbheartaíocht go dtoghraítear Airteagal 50.
Braithim go n-eascraíonn go leor teannais agus míthuiscintí as bréag atá san airteagal seo, i.
Luaitear san Airteagal an ‘Sacs-Bhéarla’, téarma atá maslach ann féin.
Teastaíonn reifreann ar an Airteagal.
Tá beagnach 800 leathanach ann, a bhformhór ag déanamh mionscagadh ar an dtéacs Gaeilge den Bhunreacht, airteagal ar airteagal, gach alt agus fo-alt.
Bhain an breithiúnas sin aon téagar as Airteagal 8.
Sonraítear ‘feidhmeanna’na heagraíochta in Airteagal 8 den reachtaíocht faoinar bunaíodh ÚnaG i 1979.
Forálann Airteagal 8 de mar a leanas:
Rinneadh míléamh ar an bhforáil chumasúcháin – Airteagal 8.3 a thug cead don Oireachtas reachtaíocht chuí a thabhairt isteach, rud nach raibh déanta – agus tugadh neamhaird ar na forálacha dearbhaitheacha (Airteagal 8.1, 8.2).
Mar a leanas atá Airteagal 1 de Rialachán Comhairle Uimh 1/1958 anois:
Soiléiríonn Airteagal 41 na Cairte go gcaithfidh saoránach freagra a fháil.
(Airteagal 34.1 Bunreacht na hÉireann).
Anois, sin airteagal suimiúil.
I bhfianaise forbairt na hearnála, ní miste feidhmiú ar Airteagal 18 4 2 ii, (thíos).
Níl ach sé mhí acu sula gcuirfear Airteagal 50 i bhfeidhm.
Ní fhéadfadh, mar bhí foráil sa Bhunreacht againn a chosc a leithéid, Airteagal 41.2.
Bheadh feidhm bhunreachtúil, faoi Airteagal 8.3, á tabhairt do chleachtais atá forleathan i measc na bhforas Stáit cheana féin." Ceadaíonn Airteagal 8.3 den Bhunreacht don Stát "socrú a dhéanamh le dlí d'fhonn ceachtar den dá theanga oifigiúla "a bheith ina haonteanga le haghaidh aon ghnó nó aon ghnóthaí oifigiúla ar fud an Stáit ar fad nó in aon chuid de" ." Ní sásta atá an cumann leis an dóigh a bhfuil an Rialtas ag baint úsáid as an airteagal céanna: "Sílimid go bhfuil an fhoráil seo den Bhunreacht á mí-úsáid sa reachtaíocht teanga atá beartaithe ag an Rialtas.
Bheadh feidhm bhunreachtúil, faoi Airteagal 8.3, á tabhairt do chleachtais atá forleathan i measc na bhforas Stáit cheana féin." Ceadaíonn Airteagal 8.3 den Bhunreacht don Stát "socrú a dhéanamh le dlí d'fhonn ceachtar den dá theanga oifigiúla "a bheith ina haonteanga le haghaidh aon ghnó nó aon ghnóthaí oifigiúla ar fud an Stáit ar fad nó in aon chuid de" ." Ní sásta atá an cumann leis an dóigh a bhfuil an Rialtas ag baint úsáid as an airteagal céanna: "Sílimid go bhfuil an fhoráil seo den Bhunreacht á mí-úsáid sa reachtaíocht teanga atá beartaithe ag an Rialtas.
Dúirt Ó Cuirreáin gur measadh go raibh cearta teanga daingnithe in airteagal 8 den Bhunreacht, airteagal a thug le fios gurbh í an Ghaeilge príomhtheanga oifigiúil ós í an teanga náisiúnta í.
Seo a deirtear i mBunreacht 1937, Airteagal 8.1.
Agus Airteagal 8.2.
Bhí foráil mórán mar an gcéanna in Airteagal 4 de Bhunreacht Saorstát Éireann.
Dhéanfadh sé sin sárú ar Airteagal 38.5 den Bhunreacht.
Éirionn siad as Airteagal 8 de Bunreacht na hÉireann a thugann stádas don Ghaeilge, maraon le Airteagal 40 a thugann aitheantas do chearta phearsanta agus ionannas saoránaigh.
Is léir é sin ar Airteagal 27 den Chúnant Idirnáisiúnta ar Chearta Sibhialta agus Polaitiúla 1966.
Deir Airteagal 4.2.
Ní dóigh liomsa go ndéantar tagairt minic go leor d’Airteagal a hAon den Bhunreacht.
Luas Airteagal 41 faoin teaghlach.
In Airteagal a 41.1.2, ráthaíonn an stát comhshuíomh agus údarás an teaglaigh a chaomhnú.
Is é is bunús leo ná an forléiriú atá déanta ar an mbunreacht, go háirithe Airteagal 40, níos mó ná aon Airteagal eile.
I 1963 tháinig Airteagal 8 faoi chaibidil ag an gCúirt Uachtarach i gcás Coyne & Wallace.
Táimid tar éis breathnú ar an mbunoideachas faoi Airteagal 42 (4).
Cé nár luadh Airteagal 40 et seq.
Luaim arís na cearta atá leagtha amach nó intuigthe sa Bhunreacht faoi Airteagal 8 agus Airteagal 40 et seq.
Deir Airteagal 7 de Bhunreacht na hÉireann: ‘An bhratach trí dhath .i.
Níl aon fhadhb agam lena a bhfuil san airteagal sin, ach amháin nach bhfuil sé fíor.
Éire is ainm don Stát nó, sa Sacs-Bhéarla, Ireland, faoi Airteagal 4 den Bhunreacht.
Uasdátaítear an t-airteagal anois, agus cuirtear ‘bean nó fear’ isteach ar son cothroime.
Níl aon bhaol ann do shláinte na mná in airteagal seo ár mBunreachta.