#137064
Tá imigh neamh–aistreach, tá tóg aistreach, tá cuir aistreach ach tá comhlánú sa bhreis de dhíth air, agus tá abairt ag teastáil i ndiaidh deir.
Tá imigh neamh–aistreach, tá tóg aistreach, tá cuir aistreach ach tá comhlánú sa bhreis de dhíth air, agus tá abairt ag teastáil i ndiaidh deir.
Cuireann an chomhréir aistreach blas déanmhasach ar na habairtí in (13).
dumhach aistreach, síobadh feadh cladaigh).
dumhach aistreach, síobadh feadh cladaigh).
Briathar aistreach atá sa bhriathar juoigat, ‘joik a chasadh’.
*I mean* aistreach go leor...
Maidir le briathar aistreach ar nós tóg, deirtear go bhfuil dhá argóint(‘argument’) aige: Nóra agus an leabhar.
In abairt le briathar aistreach, bíonn dhá argóint i gceist: an gníomhaí in áit an ainmní, agus an fulangaí in áit an chuspóra.
Mar sin, tá dhá argóint ag an mbriathar bearr bearrbearrbearr i (27a), mar a bhíonn in aon abairt aistreach.
A: Ainmní—Cuspóir—a + Briathar—X Sa chlásal aistreach, roimh an bhriathar a bhíonn an t-ainmní agus an cuspóir díreach, agus bíonn an réimír a leis an bhriathar.
Roimh an bhriathar a bhíonn an cuspóir díreach, más ann dó, agus is le réalú an chuspóra dhírigh a bhaineann an réimír aistreach a/do.
Ach tá tréith aisteach bhreise leis an struchtúr seo—an réimír a (nó do in áiteacha agus i réimeanna áirithe) a bheith leis an bhriathar, cé nach struchtúr aistreach atá ann:
Ach leanann den anailís seo fosta go bhfuil mar dhúshraith ag Patrún E grúpa briathra a bhfuil cáilíochtaí eisceachtúla á leanúint—iad a bheith neamhchuspóireach agus aistreach.
(LSC 369) Mar gheall ar an gcuspóir atá ann i (13), tá tátá feidhm aistreach ag faigh sna cásanna sin.
Ní ann don vótálaí aistreach ó thuaidh atá báúil don Ghaeilge agus ní mór do pholaiteoirí ó thuaidh labhairt lena “lucht éisteachta” féin dá bharr.
Ní ann don vótálaí aistreach ó thuaidh atá báúil don Ghaeilge agus ní mór do pholaiteoirí ó thuaidh labhairt lena “lucht éisteachta” féin dá bharr.
tá ‘glac’ in úsáid mar bhriathar aistreach agus ainmfhocail eile ina gcuspóir díreach aige agus ‘accept’ á chur in iúl.
Le tamall de bhlianta, déantar idirdhealú idir ‘glac’ agus ‘glac le’ ar phointe tábhachtach amháin – go seasann ‘glac’ (mar bhriathar aistreach) do ‘adopt’ an Bhéarla, e.g.
Mar is eol dúinn, aimsir thimchainteach (‘periphrastic’) is ea an aimsir leanúnach sa Ghaeilge, a chruthaítear le cabhair na míre ag agus an ainm briathartha; san abairt aistreach, bíonn an cuspóir sa tuiseal ginideach.
Is í feidhm na réimíre a, mar sin, struchtúr aistreach a mharcáil sa chlásal neamhfhinideach — cuspóir an bhriathair neamhfhinidigh a réalú sa tsuíomh cuí (an cuspóir sin a bheith díreach roimh an réimír) agus sa tuiseal cuí (an tuiseal ‘cuspóireach’).4
’e cheal aon bhean a fhanacht acu (BB 99) b. is ann is dóchúla duit é a bhualadh leat (AI 106) c. scéal ... mar gheall ar chailín óg a thitim i ngrá (MB 126) d. gur mé faoi ndeara é a thitim (ACS 42) F: Ainmní—a+Briathar—Cuspóir Ginideach Sa dara áit, tá struchtúr aistreach ann, an t-ainmní sa tuiseal cuspóireach arís, agus an réimír a (do) a bheith leis an bhriathar.
Ba mhaith linn a thuiscint sa chéad áit cén fáth a mbíonn an réimír do/a leis an bhriathar i gcás Patrúin E. Mar a chonaiceamar níos luaithe, tá neart fianaise ann gurb í feidhm na réimíre seo struchtúr aistreach a mharcáil.
Tháinig athruithe i seilbh na talún, d'fhás an litearthacht, tharla 'embourgeoisement' aicme na bhfeirmeoirí, thréig na sclábhaithe feirme agus na coiteoirí an tír ina gcéadta mílte – b'iad sin an dream ar a raibh seasamh na Gaeilge den gcuid is mó agus tháinig dátheangachas gan débhéascna nó dátheangachas aistreach chun cinn in Uíbh Ráthach ag deireadh an naoú haois déag.
Bhí aimsir mar seo cheana, na céadta bliain ó shin: Sádhail ár gcoire dá dhrol, Is aistreach lon Leitir Cró, Do mhínigh sneachta Coill Ché, Deacair dréim le Beanna Bó.