#139858
Fear é seo a raibh ardoideachas air.
Fear é seo a raibh ardoideachas air.
Níorbh fhada go raibh aontachtaithe ag rá nár bhain ardoideachas lena roinn.
Is comhartha é sin den ardoideachas a bhíodh i réim sna mainistreacha sa bhaile in Éirinn.
Táimid ar thairseach ré úr san ardoideachas trí Ghaeilge, más fíor.
Beidh trí sheisiún chainte i gceist: "Cad is ardoideachas ann?
Dá bharr sin, mhothófá an-ghátar le tionscnamh comhordaithe taighde ar ardoideachas na tíre.
Tá ardoideachas air, is ceoltóir go smior é agus níl aon easpa airgid air.
CMA: Tá ceannairí na n-ollscoileanna ag rá go bhfuil easpa airgid ar fáil don ardoideachas.
Is cóir don stát, mar sin, infheistíocht a dhéanamh san ardoideachas.
Tá sé beartaithe €350 milliún a chaitheamh ar infheistíocht chaipitiúil san ardoideachas idir seo agus 2012, ach deirtear sa cháipéis gur €1.5 billiún atá ag teastáil i ndáiríre.
Caithfear an t-ardoideachas agus printíseachtaí a mhaoiniú i gceart má tá an tír le theacht slán ón ngéarchéim le blianta beaga anuas, a deir Cathaoirleach an SainGhrúpa ar Mhaoiniú an Ardoideachais.
Thaispeáin Hannan & Tovey go bhfuil ceangal láidir idir an borradh a tháinig faoin bhféiniúlacht náisiúnta i measc ranna meánaicmeacha a raibh ardoideachas orthu agus fostaíocht san earnáil stáit seachas san earnáil phríobháideach.
Ní nach ionadh, is mór an cuidiú don chuid deireanach seo beagán teagaisc nó foirmíochta sa mheánscoil agus san ardoideachas.
Phléigh an Piarsach an difríocht idir ollscoil Chaitliceach agus ollscoil a chomhlíonfadh an dualgas, ardoideachas Gaelach a chur ar fáil do Chaitlicigh na tíre ag tús 1905 in ACS.
A fhad is a bhí sé seo ar siúl tháinig triúr iarscoláirí chuici ag iarraidh lámh cúnta chun ardoideachas a fháil.
Costas bunúsach san ardoideachas trí Ghaeilge is ea forbairt na seirbhísí seo, agus ní mór é a chur san áireamh sa phleanáil.
Deiseanna seachas bagairtí iad seo d'ollscoileanna forásacha, agus go háirithe don ardoideachas trí Ghaeilge agus láithreacht bhríomhar aici cheana féin mar theanga ar an Idirlíon.
D’fhéadfaí a rá gur cuireadh tús leis an bhfeachtas nuair a tionóladh Ard-Fheis speisialta den Chonradh ar an 8 Meitheamh 1908, le ceist na Gaeilge san ardoideachas a phlé.
Ceapadh ina chathaoirleach é ar an gComhairle Náisiúnta Eolaíochta i 1967 agus an bhliain dár gcionn ceapadh é ina bhall den Údarás um Ardoideachas.
I 1958 ainmníodh é mar bhall den Choimisiún um Athbheochan na Gaeilge; bhí sé ina bhall den Choimisiún um Ardoideachas ina dhiaidh sin.
Bhí stádas na Gaeilge i ndiaidh ardú san ardoideachas, sna coláistí oiliúna múinteoirí, i gcuraclam na scoileanna agus sna ceantair Ghaeltachta.
Tá ísliú céime tugtha don Aire Post agus Fiontar Mary Mitchell-O’Connor agus í le ceapadh mar Aire Stáit don Ardoideachas.
“Mar dhuine nár fhreastail ar an ollscoil riamh, is deis iontach é an cúrsa dioplóma le dul isteach san ardoideachas,” a dúirt sí.
Toradh fónta amháin ar an rannpháirtíocht leathan san ardoideachas go bhfuil deireadh ag teacht le traidisiún an deifnídeachais.
Léiríonn Tuarascáil Hunt (2011) an tábhacht a bhaineann leis an gcaidreamh atá idir institiúid ar nós Ollscoil na hÉireann, Gaillimh agus an pobal chun cothromaíocht a bheith ar fáil san ardoideachas.
I gcás nuachainteoirí eile Gailísise, tarlaíonn an t-athrú ag tráth níos déanaí agus is minic a bhíonn baint idir é agus an t-ardoideachas.
Ní minic a bhíonn deis ag mic léinn cluas éisteachta a fháil óna leithéid de réimse leathan idirnáisiúnta de cheannairí in ardoideachas agus i ndearadh polasaí.
Browne: Breathnaím ar an scéal mar seo: is éard atá san ardoideachas ná earra poiblí agus earra príobháideach san am chéanna.
Faoi mar atá cúrsaí faoi láthair, ní íocann an duine is mó a bhaineann tairbhe as an ardoideachas as an oiliúint as a fhaigheann sé.
*CMA: Bhí tú a rá go mbaineann an tsochaí agus an mac léinn araon tairbhe as an ardoideachas.
**Athbhreithniú grinn**Ní bheidh muid inár n-aonar in Éirinn má dhéanaimid athbhreithniú grinn ar an mhaoiniú atá á thabhairt don ardoideachas.
Dar leis an gCoiste go bhfuil idirdhealú neamhdhleathach á dhéanamh ag Éirinn ar na hoibrithe seo maidir le rochtain ar ghairmoiliúint agus ar ardoideachas.
Thug tuairisc Skillbeck ar threochtaí idirnáisiúnta san ardoideachas an dúshlán do na hollscoileanna freastal ar an dream seo trí chúrsaí páirtaimseartha, cianoideachas agus mar sin de.
Bhain siad go háithrid leis an chéad ghlúin a fuair ardoideachas fríd mheán na Fionlainnise, nach raibh ach ag teacht i mbun a méide mar theanga chultúrtha san am sin.
Tá caint ann an uair seo chomh maith faoi roinn nua a bhunú don ardoideachas, rud atá á éileamh ag Fianna Fáil.
Tréimhse chinniúnach don ardoideachas in Éirinn a bhí sna mblianta sin, idir 1976 agus 1996 a deir sé.
Is mar seo atá cúrsaí san ardoideachas ach go háirithe, mar a mhol na saineolaithe a bhailigh i mBologne na hIodáile roinnt blianta ó shin.
I réimse an oideachais, gealltar €4.4 billiún a chaitheamh ar oideachas bunscoile agus dara leibhéal, chomh maith le thart ar €2.9 billiún ar bhreisoideachas agus ardoideachas.
Tá bille á rith faoi láthair ag Harris, an tAire Breisoideachais agus Ardoideachais, chun leasú a dhéanamh ar Acht an Údaráis um Ardoideachas, 1971.
Maítear an méid sin in aighneacht atá curtha ag Conradh na Gaeilge faoi bhráid an Chomhchoiste um Oideachas, Breisoideachas agus Ardoideachas, Taighde, Nuálaíocht agus Eolaíocht.
"Ní fheicim cén fáth nár chóir nach mbeadh soláthar sásúil don Ghaeilge sa Bhille um Ardoideachas," ar sé.
Dúirt de Spáinn go raibh sé ag súil le dul os comhair an Chomhchoiste um Oideachas, Breisoideachas agus Ardoideachas, Taighde, Nuálaíocht agus Eolaíoch san fhómhar leis an aighneacht a phlé.
Inné a reáchtáladh an cruinniú de chuid an Chomhchoiste um Oideachas, Breisoideachas agus Ardoideachas, Taighde, Nuálaíocht agus Eolaíocht.
San acht mar atá, Acht an Údaráis um Ardoideachas, 1971 tá tagairt láidir do chosaint na Gaeilge, ach mhol an tAire go mbainfí amach an tagairt sin sa reachtaíocht leasaithe.
“Le go mbeadh an Ghaeilge á cur chun cinn sna coláistí tríú leibhéal, éilimid go mbeadh sé ina riachtanas ag an Údarás um Ardoideachas go gcaithfeadh gach coláiste mar bhunriachtanas Bord, Coiste nó Oifigeach Gaeilge a cheapadh ar mhaithe le láithreacht agus úsáid na Gaeilge a fheabhsú i ngach gné de shaol an choláiste,” a dúirt Antoine Ó Coileáin, Príomfheidhmeannach Ghael Linn.
A chomhartha sin gur fhógair an Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta agus an tÚdarás um Ardoideachas le déanaí nach maoineofar aon chúrsa faoin Tionscnamh Ardscileanna Gaeilge ach na cúrsaí sin atá dírithe ar aistritheoirí oifigiúla a sholáthar don Eoraip.
Tá socruithe nua do chúrsaí ábhartha tríú leibhéal á gcur i bhfeidhm ag an Roinn Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta i gcomhar leis an Roinn Oideachais agus Scileanna agus leis an Údarás um Ardoideachas.
Deir siad go bhfuil deacrachtaí ag scoileanna íoc as cuid dá gcostais is bunúsaí - cumhdach árachais, téamh agus soilsiú ina measc. Deirtear sa cháipéis freisin go bhfuil an maoiniú atáthar a chur ar fáil don ardoideachas thar a bheith uireasach.
Nó cá mhéad den €1.2 billiún atá an tAire Oideachais Mary Hanafin ag dul a chaitheamh ar ardoideachas – ar ‘infrastruchtúr agus ar athrú agus ar chomhoibriú’ – cá mhéad de sin a bheas ina mhaoiniú Béarla agus cá mhéad ina mhaoiniú Gaeilge?
Ach is minice go mbíonn an file Gaeilge óg nó ar a laghad óigeanta, baineann seachas fireann (cé nach léir sin ar dhréimire an chlú nó ar thorthaí na gcomórtas), ardoideachas uirthi agus (dá réir sin, faoi fhíricí an ardoideachais sa tír seo) meánaicmeach nó gar do bheith.