#135135
Fadú coirp.'
Fadú coirp.'
An doras a dhúnadh ina diaidh, an solas a chur as, ’gus ligean don tine fadú?
Fadú, distancing nó dul ar scáth scéil a thugann siad air.
Gan sin is ag fadú tine faoi loch a bheas muid.
Gan sin is ag fadú tine faoi loch a bheas muid.
Ní raibh an tine ach ag fadú.
Cé hé siúd thíos atá ag fadú na tine dhom?
Leis an teannadh a chuir sé sna boilg ag fadú na tine dó, agus le torann na tine sin á fadú de phléasc, ardaíodh na curacha de dhroim na trá gur teilgeadh soir amach ar chlár na farraige arís iad.
Idir an dá linn, tá clár oibre an rialtais nua, más féidir rialtas a bhunú, ag fadú in aghaidh an lae, mar is léir ó na scéalta seo a leanas.
D’fhonn fadú as san, níor mhiste dea-shampla Roinn an Bhéarla a leanúint atá ag ofráil cúrsa M.A.
Má chuireann siad in iúl go bhfuil sé i bhfách le fadú eile a iarraidh, beidh an toradh céanna air.
Níl aon seasamh glactha ag institiúidí an AE, foirmiúil nó neamhfhoirmiúil, fabhrach nó neamhfhabhrach, maidir le fadú an mhaolaithe nó deireadh a chur leis.
Freagra ní bhfuair — níor theastaigh fadú an chomhrá ó éinne, a bhraithfeá, go dtí gur labhair an t-ailtire arís.
Tig an focal Lent ón sean-Bhéarla lencten a thugtaí ar an earrach fadó agus baineann sé, ar ndóigh, le fadú na laethanta.
Agus in ionad stop a chur leis an chogadh chathartha atá ar siúl sa tír tá fianaise ann go mbeidh an chogaíocht á fadú.
Nuair a tháinig na díbheirgigh i dtír, is ag fadú na tine sa Dún Dearg a bhí Mac Céacht.
‘Ní fheadar,’ arsa Fear Roghain, ‘murab é Mac Céacht é ag fadú tine do rí na Teamhrach san áit a bhfuil dídean na hoíche faoi réir dó.
Tá ‘Ag Fadú d’Aidhme’ ar cheann de na hamhráin a bheidh ar an albam CEOL 2018 atá le heisiúint níos deireanaí i mbliana.
Níl dul chun cinn déanta acu ach oiread sa tseirbhís sláinte, agus na liostaí feithimh ag fadú i gcónaí.
Ní dóigh liom go dteastaíonn fadú dá leithéid, ach má tharlaíonn sé bheadh sé riachtanach go bhforálfaí go soiléir sa Rialachán go dtiocfadh deireadh leis an maolú, go huile agus go hiomlán, ag deireadh na tréimhse sin, gan aon fhoráil athnuachana a bheith i gceist.
Lean sé air mar sin ar feadh leathuaire an chloig, ag síor-rá, ag uallfairt, ag íospairt nó go raibh fead ghoile ann ag fadú na haithinne i ngríosach na híospairte: peaca na drúise, peaca na colna, an peaca gránna, peaca na saille, peaca an phléisiúir.
Go deimhin, chuir nuachtán an Guardian i leith Michael Gove gur taobh le cothú nó fadú na cogaíochta mar straitéis a bhí sé, agus gur cuid thábhachtach den chothabháil sin nach gcaithfí aon amhras ar aidhmeanna ná ar oidhreacht na Breataine sna cogaí sin ina raibh sí páirteach.
rogha idir déantús (a) nó (b).25 Ina theannta sin, i gcás na mbriathra a bhfuil guta gearr i ndeireadh na fréimhe acu, tagann rogha eile i gceist ina measctar fadú ghuta na fréimhe – a fhaightear in (a)
na suíomhnanna fabhracha is mó a gcailltear agus a gcaomhnaítear é iontu, go háirithe sa Ghàidhlig; éifeacht an ghuthaithe ar fhóneolaíocht na Gaeilge agus na Gàidhlige: fadú agus défhoghrú cúitimh agus a ndáileadh teangeolaíoch agus réigiúnach; forbairt na seicheamh agh agus eagh:1 chomh maith le fianaise nua a sholáthar ón nGàidhlig a thugann léargas dúinn ar ghuthú céimseach an choguasaigh, ceisteofar cuid de na seanchanónacha maidir leis an míniú traidisiúnta a thugtar ar fhoráis stairiúla áirithe, m.sh.
Is léir gur fadú cúitimh i ngeall ar ghuthú gh is cúis le /e:/ fada a theacht chun cinn san fhocal seo, cé nach féidir a bheith cinnte amach is amach cé acu ar guthaíodh an gh nuair a bhí an dh a lean é fós ina dhéadach nó tar éis cumasc dh agus gh.
N’fheadar an bhfuil aon taithí agat féin ar na cúraimí seo, a léitheoir, ach déarfaidh mé an méid seo: ní túisce saolaithe an saothar, séala curtha ag an gclúdach air, ná go mbuaileann an fonn a lán údar fadú as, píosaí a fhágaint ar lár, earráidí — idir bhotúin chló agus phrofála — a cheartú, cé gur breá liom féin an liostú a dheintí, ar a dtugtaí corrigenda nó errata.
Tá rogha lom le déanamh aige, deireadh an mhaolaithe a lorg agus líon ard postanna a chruthú d’Éireannaigh le Gaeilge ar chostas an AE, nó fadú eile maolaithe a iarraidh agus neamhaird a thabhairt ar na himpleachtaí diúltacha a bhainfeadh leis sin don tír, do chéimithe oilte, agus do chúrsaí oiliúna atá á maoiniú ag an Stát.
Chomh luath agus a scaipfeadh scéal go raibh sé i gceist ag an Rialtas fadú eile a lorg, thiocfadh laghdú tobann ar líon na ndaoine aghlacfadh na cúrsaí, agus bheadh tógáil an mhaolaithe níos doshroichte dá bharr: chruthódh sé fáinne fí den chineál céanna is atá tarlaithe i gcás na hateangaireachta de dheasca dhiúltú na Parlaiminte Eorpaí ateangairí Gaeilge a fhostú ar bhonn lánaimseartha go dtí go mbeadh cuóta iomlán ar fáil.
Is féidir tabhairt faoi shíneadh nó fadú fabhraí freisin – próiseas gairmiúil é seo a dhéantar i salún áilleachta nuair a chuirtear ribí bréige, síoda, minc nó ribí a dhéantar as ábhar sintéiseach, i bhfostú de do chuid fabhraí nádúrtha.
Thart ar uair an chloig go leith a thógann sé le fadú fabhraí a fháil déanta ach is é an buntáiste mór leis ná go ndúisíonn tú ar maidin agus an chosúlacht air go bhfuil an smideadh súl déanta agat cheana féin!
Caithfidh tú a bheith cúramach go maith má tá fadú fabhraí déanta agat agus ní féidir leat aon táirge le hola a chur in aice na súl mar go bhfuil an baol ann go leáfadh an gliú a choinníonn fabhraí bréige i bhfostú ansin.
Deireadh an seandream fosta nach bhfuil sé sona tús a bheith agat ag fadú tine ná ag éirí maidin Bhealtaine - bíodh grian an mheán lae sa leabaidh agat sul dá n-éirighidh tú lá Bealtaine.
Agus, idir an dá linn, rinne sé liosta de 24 rud a d’fhéadfá, dar leis, a cheapadh, ina measc, fadú an tsaoil, an eitilt, long a d’fhéadfá a chur chun toinne beag beann ar an aimsir, agus drugaí chun an tsamhlaíocht a spreagadh, chun pian a cheansú agus le cuidiú le codladh.
D’fhan sé ina teannta sa seomra agus an bheirt acu i ngreim láimhe ar a chéile faid is a bhí an solas ag iarraidh éalú ón tseomra agus na scáthanna ag scaradh agus ag fadú timpeall orthu.
Ba chosúil ar feadh tamaill go raibh an chonspóid ba chúis le titim Stormont imithe i bhfuaire ach tá an tine faoin RHI á fadú an athuair agus an Fiosrú Poiblí faoin scéim lochtach i mbun éisteachtaí.
Cé go bhféadfaí a rá, ar an gcéad amharc, go bhfuil leas agus forbairt thionscal na mbradán fite fuaite san Athbhreithniú seo, is beag amhras atá ar Julie Edgar, bean labhartha na bhfeilméaraí bradán i gcathair Perth, ach go bhfuil conspóidí timpeallachta ag fadú na tine freisin.
Ba é an dála céanna é i Staid an Ghearaltaigh, i bPáirc Aibhistín de Staic, i nGallarus nó i bPáirc an Chrócaigh: cosantóirí bochta fágtha ina suí ar a dtóineanna agus an Gooch ar ruathar aonair i dtreo an chúil, an chuile ghreim beo de ar bís, cosantóirí ar fianscar, an chaid san eangach, an brat glas in airde agus a fhios acu go mbeadh sé rompu arís i gceann nóiméid nó dhó chun freanga eile a bhaint astu agus é chomh maith acu a bheith ag fadú tine faoi loch agus a bheith ag iarraidh é a chur dá threo.
Is samplaí suntasacha iad seo a leanas: Cailliúint -bh-, -mh- caol (agus déf- hoghrú nó fadú guta ghairid roimhe): Cill Shléibhe, Killea; Cill Teimhneáin Kiltevenan, Kilteynane, Killteywnan; Guta cunta á léiriú: Cill Choinchinn Killconihybegg; Cill Choill Eachra Kylhaghiorgh, Keillaghara.
Chomh maith leis an easpa dul chun cinn atá a dhéanamh acu stop a chur leis an choimhlint dhílseach - leoga measann idir náisiúnaithe agus aontachtaithe go bhfuil siad ag fadú na coimhlinte - tá eagla i measc na gCaitliceach go bhfuil foréigean na ndílseoirí ag imeacht ó smacht agus nach bhfuil an PSNI toilteanach iad a chosaint.
Ní rabhamar ag súil le hatmaisféar an champa airm ar an láthair champála, ach dar fia, cé a shiúil tharainn agus sinn ag fadú na tine ach buíon saighdiúirí gléasta in éide Arm na hAontachta.
Ag fadú tine faoi loch a bhí siad faoi gur éalaigh sí ón ngramaisc i veain de chuid Cainéal 7, an t-eagras Astrálach a bhuaigh an iomaíocht tairisceana le clár eisiach a chraoladh faoin scaoileadh.
B’fhéidir gur gearrscéalta iad ar leith amháin, agus is gearrscéalta cuid acu go dearfach, nó eachtraí as a shaol, nó fadú astu, agus gach ceann díobh ainmnithe as ceann de na dúile ceimiceacha.
Múscail!’ Ar feadh m’eolais, agus ní saineolaí mé, tá buntáistí sláinte ag baint le caitheamh masc in áiteanna atá faoi dhíon nó in áiteanna nach féidir fadú sóisialta a chleachtadh.
Inniu, agus muid ag druidim thar ghrianstad an gheimhridh agus fadú na leathanta romhainn, cuimhnimid ar na féidearthachtaí atá le fíorú fós agus réitímis dul ar aghaidh i spiorad na dlúthpháirtíochta, ionas go mbeimid ábalta ár mbealach a dhéanamh go cúramach, le háthas i dtreo ár dtodhchaí le chéile.
Breis is bliain ó shin, scríobhas an méid seo a leanas in alt faoin maolú ar Tuairisc.ie: ‘Ní dóigh liom go dteastaíonn fadú dá leithéid, ach má tharlaíonn sé bheadh sé riachtanach go bhforálfaí go soiléir sa Rialachán go dtiocfaidh deireadh leis an maolú, go huile agus go hiomlán, ag deireadh na tréimhse sin, gan aon fhoráil athnuachana a bheith i gceist.’ Ba í an fhoráil athnuachana croí na ndeacrachtaí a bhain leis an bpróiseas oiliúna go dtí seo.
Gan sin is ag fadú tine faoi loch a bheas muid.’(lgh 404 – 405) Dearcadh idéalach, dearfach, dúshlánach a nochtaítear agus is maith sin.
Aird a tharraingt ar fhocail a mbíonn f iontu agus astu ina dtús: adhastar / fadhastar, aill / faill, almóir / falmóir, fabhra / abhra, fadú / adú, fadhb / adhb, fathach / a(i)th(e)ach, feileastram / (s)eileastram, formhór / ormhór, fuarán / uarán, fuiseog / uiseog, iolar / fiolar Is fiú na pointí litrithe seo a mheabhrú do dhaoine: i gcás focail ina scríobhtar guta ar lorg -dh nó -gh agus nach bhfuaimnítear an guta ach go bhfuaimnítear consan ar a lorg, go bhfágtar an guta sin ar lár nuair a chuirtear iarmhír leis an bhfocal: bodhar > bodhrán, ladhar > ladhróg, togha > toghchán (cé is moite nach bhfágtar ar lár é nuair a thugas sé níos mó ná dhá chonsan le chéile (gan h a chomhaireamh) nach gcaolaítear focail ar –ach(t) nuair a chuirtear -ín leo, e.g., smacht > smachtín, teach > teachín go gcoinnítear cáilíocht (leathan) an bh slán roimh chonsan caol i bhfocail ar nós gabhar > gabhairín, slabhra > slabhairín I dtaobh Simpliú agus Caighdeánú ar litriú focal áirithe, b’fhiú malartú a cheadú in: Dé / Dia Luain; deartháir / dearbh-bhráthair; deirfiúr / dearbh-shiúr; ionadh / iongnadh; iontas / iongantas, laisteas / lais-teas, laistiar, las-tiar, laistigh / las-tigh, lasmuigh / las-muigh, lasnairde / las-nairde, lastall / las-tall éagsúlacht litrithe a aithint i gcás na bhfocal: aerfort / aerphort, calafort / caladh-phort, ceannfort / ceann-phort, longfort / long-phort I dtaobh an tsínidh fhada, níor mhiste guta fada a mholadh roimh -(i)rd, -(i)rl, -(i)rn, -rr: aird(e), áirdeall, árd, árdaím, árdán, báird(ne), bárd, bárdal, cáirde, cáirdeas, ceárdaí, comhgháirdeas, gárda, iomárd, párdún, stancárd; gáirleog, gárlach, márla, párlaimint, párlús, thárla; báirneach, beárna, cáirn, cárnadh, cárnaim, ceárnach, ceárnóg, deárna, fóirnéis, máirnéalach, táirne; bárr, cárr, ceárr, feárr, geárr.