#1099179
Ocht gcinn de ghearrscéalta atá in Goradh leis an nGréin.
Ocht gcinn de ghearrscéalta atá in Goradh leis an nGréin.
Is gearr ina dhiaidh sin gur tarraingíodh aníos an leagan ‘goradh den tine’.
Níl goradh níos fearr ná lá i Lanzarotte.
Ní bhíodh de reast cois tine ag an mbean ach an “goradh grásta ó d’fhág na fir an baile”; goradh beag ab ea é seo fad is a bhí an fear amuigh (Ó Muirgheasa 1976, 20).
Ach bogann sí le himeacht an lae agus tar éis tamaill tá tú fágtha gan aon gha gréine ag goradh do thí.
De réir a chéile, neadaigh an smaoineamh ina intinn agus dhein sé goradh air gur phreab sé ina steillbheatha amach ar urlár ambeatha tráthnóna amháin mar fait accompli.
Gail ag éirí as péire bróg ar an hob, san áit arbh iondúla leis goradh a thabhairt dó fhéin.
Tá de bhuntáiste ag goradh na cruinne, ar ndóigh, an neamhghá a bheidh le turasanna chun na gréine, mar is amhlaidh go mbeidh an ghrian ar thuras chugainne.
Léiríonn an scannán eachtraí sona i saol na piongaine, san am a raibh goradh ann, agus uibheacha, agus cóilíneachtaí piongainí ag súgradh in uiscí an Antartaigh.
Tá sí fíorluachmhar mar ábhar tine, agus lena buaineadas teasa agus bladhaire, cuireann sí luisne i bpluca an duine óig agus goradh faoi cnámha dreoite an tseanduine.
Tá éagsúlacht bhreá sna scéalta so, mar sin, agus is cinnte go mbainfidh léitheoirí sásamh as Goradh leis an nGréin.
Bhí mac an fheirmeora ina shuí ag an tine agus d’iarr sé ar an mnaoi bhoicht theacht aníos agus a goradh a dhéanamh.
Gan mac an éin bheo ag cur isteach ar cheachtar againn ach ag goradh ár gcuid bonnacha os comhair gríosach bhreá chlochmhóna agus chaon duine againn bíogaithe ag an gclár teilifíse a bhí ag ceiliúradh oíche chinn bhliana na mílaoise ar fud an domhain.
Ina dhiaidh sin thaispeáin Gerry Oates, duine de mhuintir Ard Mhacha, cuid de na ceangail teangeolaíochta a gheibhtear idir an Ghaeilge agus an Pholainnis, mar shampla, póg: pokój (‘síocháin’) < Laidin pax (‘síocháin’); nead: gniazdo (‘nead’) < Laidin nidus (‘nead’); agus na samplaí a leanas capall: kobyla (‘láir’); goradh: goracy (‘te’) a shíolraíonn ó fhréamhacha coiteanna Ind-Eorpacha agus tuilleadh eile chomh maith.
Ach cuimhnigí ar cheann de na dánta móra a scríobh sé: ‘Nótaí Ginealaigh (Ráiteas Sealadach)’, dán a ghlacann chuige féin mar ábhar ‘goradh ubh ghinte na cruinne’ agus ‘corraí na beithe bogúirí’, dán a nglactar arís ann go pianmhar an chéad réim thruslógach ón láib a rinne an t-iasc is máthair dúinn:
Bhí gnás ag Fionn goradh chúl cos a thabhairt dó féin leis an tinidh sula dtéadh sé a luí agus dar le Conán gur mhaith an luí buille a bhí ar an diúlach sna hioscada, tharraing air a chlaíomh, chnag Fionn agus thit Fionn sa tinidh.
Siúil uait liomsa, a chara na gcarad, amach faoi na beanna arda maorga, faoi choillte duaibhseacha giúise, thar srutháin cheolmhara, le bruach linnte fuara sléibhe mar a gcónaíonn na mílte éanlaith; siúil uait liomsa mar tá an t-earrach ar fáil, tá an fhuil nua ag éirí i mo chuisleacha agus i do chuisleachasa, tá na huain ag rince agus ag méiligh ar na bánta, an sú ag éirí i ngach luibh dá bhfásann, boige agus beatha i ngach gaoth dá séideann, goradh geanúil ón ngréin, na spéartha lách cineálta i ndiaidh drochshíonta agus doichill an gheimhridh.
Ní heagal linn a rá nach fearr a thuill aon Chumann airgead riamh ná mar atá tuillte ag lucht na Gaeilge le breis is fiche bliain, agus dá bhrí sin tá muinín daingean againn nach n-eiteoidh muintir na hÉireann sinn faoin sparán nach mór a bheith ann chun an goradh a sheasamh don Ghaeilge is do dhúchas Gael.
Ní heagal linn a rá nach fearr a thuill aon Chumann airgead riamh ná mar atá tuillte ag lucht na Gaeilge le breis is fiche bliain, agus dá bhrí sin tá muinín daingean againn nach n-eiteoidh muintir na hÉireann sinn faoin sparán nach mór a bheith ann chun an goradh a sheasamh don Ghaeilge is do dhúchas Gael.
An dtiocfá abhaile liom?’ ‘Ceist í ba cheart duit a chur orm sa gheimhreadh nuair a bheadh gá agam le goradh.’ ‘Ceist í a chuir mé ort i ngach séasúr agus b’in an cheist gan toradh.’ Ghlaoigh sé an bille agus d’íoc as an mbéile go léir, beag beann ar an iomardú a chuir sí air.
Faoin scraith chrua sin, taiscithe leis na mílte blian, bhí an portach: é ina ábhar tine fíorbhreá a thug goradh ar fónamh dár muintir, ach é bheith triomaithe faoi ghrian an tSamhraidh agus stóráilte faoi dhíon ó shíorbháisteach dheireadh an Fhómhair agus an Gheimhridh.
Tá a gcláirín déanta ag lucht an stáisiúin ar cháineadh dá leithéid agus freagra pras acu air – murab ionann agus lucht a cháinte is i gceartáin mhóra an tsaoil a deineadh goradh orthu.
Déarfadh sí liom ‘go rabhas ró-dháiríre ró-luath’ fúithi agus ba chóir dom foighne a bheith agam agus ‘ligint do mo mhothúcháin goradh’ mar a tharlaíonn d’ubh faoin gcearc sa nead.
Gan mac an éin bheo ag cur isteach ar cheachtar againn ach ag goradh ár mbonnachaí os comhair gríosach bhreá chlochmhóna agus chaon duine againn bíogtha ag an gclár teilifíse a bhí ag ceiliúradh Oíche Chinn Bliana na mílaoise ar fud an domhain.
Ach cuimhnigí ar cheann des na dánta móra a scríobh sé: ‘Nótaí Ginealaigh (Ráiteas Sealadach),’ dán a ghlacann chuige féin mar ábhar ‘goradh ubh ghinte na cruinne’ agus ‘corraí na beithe bogúirí,’ dán a nglactar arís ann go pianmhar an chéad chéim truslógach ón laib a rinne an t-iasc is máthair dúinn: ‘Éirigh!’ arsa an Glaoch.