#419223
“Seo an ceathrú leagan, de facto, den Chaighdeán Oifigiúil a bhí ann i saolré an Fhoclóra.
“Seo an ceathrú leagan, de facto, den Chaighdeán Oifigiúil a bhí ann i saolré an Fhoclóra.
“Seo an ceathrú leagan, de facto, den Chaighdeán Oifigiúil a bhí ann i saolré an Fhoclóra.
Shamhlaigh sé tigh mhuintir Ailpín mar a bheadh teagmháil ann le saolré eile (Murphy/Hartnett, 1994).
Tintreach faoi dhó in aon saolré amháin!
I saolré Victoria is é a chiallaigh an póipín dearg “consolation”.
Saolré scór bliain.
Saolré scór bliain.
Ríomhann sé saolré Uí Chonaire go cuimsitheach.
Bíonn saolré fhada ag an chrann.
Is féidir a bheith ag súil go bhfuil saolré na bhfear anois ag 77 bliain agus saolré na mban ag 82 bliain, de réir an Phríomh-Oifig Staidrimh.
Deir siad ar fad go bhfuil saolré na Gaeltachta beagnach thart.
Ba léir mar sin go raibh Mary Lou ag cur síos ar gheallúint a bhainfí amach, má chuirtear saolré gach toscaire san áireamh, uair éigin idir seo agus (thart ar) 2095.
Agus tá sé fíorthábhachtach go gceannófaí FCG nua gach bliain mar tá saolré teoranta de bhliain ag a bhformhór.
Tá saolré trí bliana ag gach scéim agus sainítear sna treoirlínte go mbeifear ag súil le feabhas i seachadadh seirbhísí trí Ghaeilge ó scéim go scéim.
Beidh sé ag iarraidh a chinntiú go mbeidh sé fós á lua mar ábhar taoisigh nuair a bheas saolré an rialtais seo istigh.
Mhaígh an tuarascáil nach raibh fanta i saolré na Gaeltachta ach 40 bliain leis an ráta laghdaithe seo agus go raibh an Ghaeltacht cúngaithe do cheantair i gceithre chontae
Saolré gairid a bhí ag an pháipéar bolscaireachta, An Barr Buadh (1912) agus ag an phaimfléad frithóglach, Ná Bac Leis (1915).
Leagtar amach sa Chlár Rialtais na rudaí ar a mbeidh an Feidhmeannas ag díriú le linn saolré an rialtais reatha.
Úrscéal é seo a shamhlaíonn saolré na mná boichte imeallaithe seo, bean láidir dhúshlánach nach bhfuair ach tarcaisne, bagairt agus diúltú ó status quo a linne.
Dá réir sin, dúirt sé nach raibh sa 150 bliain d’athbheochan na Gaeilge go dtí seo ach “faiteadh na súl” i saolré teanga.
Comhphlean don Ghaeilge sa Phobal a chur le chéile le ról na réimsí éagsúla soiléir (saolré an duine mar shlat-tomhais; feic critéir Ghlór na nGael) ag éirí as comhshocrú comhaontaithe.
Bíonn tionchar ag toscaí báis leis an ualach freisin, mar shampla: de ghnáth is fusa glacadh le bás agus saolré duine istigh ná le bás an-tráthúil.
Leagtar amach sa Chlár Rialtais na rudaí ar a mbeadh an Feidhmeannas ag díriú le linn saolré an rialtais reatha.
Ba é tátal an SCT nach raibh fanta i saolré na Gaeltachta faoi réir na gcúinsí ag an am ach 15–20 bliain.
Déanfar scagadh níos mine ar cheist íogair na saolré amach anseo nuair atá deis ann anailís chatagóireach a dhéanamh ar dháileadh líon na gcainteoirí laethúla sna toghranna.
‘Is breá leo an scoil,’ a dúirt mo David Attenborough beag liom is í ag míniú saolré is caitheamh aimsire an cornu aspersum dom.
Chreid lucht bainistíochta an chraoltóra nach mbeadh ‘saolré chomh fada ag ‘TnaG’ i dteicneolaíocht na teilifíse’ (Ó Ciardha, 2010).
Níor léigh sé leabhar, níor bhreathnaigh sé an saolré agus níor ól sé mórán fola ach an oiread.
O’Rahilly cosúlachtaí idir téamaí CMO agus snáithí litríochta eile a bhí sa treis in Éirinn i saolré Mherriman.
B’fhéidir gurb é an eachtra is tromchúisí atá tite amach i saolré an Rialtais seo ná conspóid na mamagram i bPort Laoise.
Cor suntasach ab é sin i saolré an rialtais seo agus cuireadh an lasóg sa bharrach nuair a d’imigh an tAire Stáit Trevor Sargent sna sála air.
Is é an faisean gasta (nó táirgí ar saolré ghairid) an toradh ar mhianta fánacha doshásta an tomhaltóra.
An galar crúibe is béil ba chúis leis na cealuithe seo, agus dar le hIrial, ba é seo an tréimhse ba dheacra i saolré an chomhlachta.
Bíonn saolré timpeall 25 nó 30 bliain ag aerlínéar nua-aimseartha mar an Airbus A320 nó Boeing 737 - tar éis na tréimhse sin éiríonn an chothabháil róchostasach.
Ghlacfadh an próiseas ar fad traidhfil mhaith de bhlianta agus níor ghá go mbeadh cinneadh le déanamh faoina gcuid moltaí le linn saolré an rialtais.
An é nár tugadh faoi deara go bhfuil an Straitéis 20 Bliain chomh marbh le hart agus leath a saolré caite aici?
Tá saolré chomh fada sin ag an gcrann go dtig leis bheith foighneach, maireachtáil ar a shuaimhneas.
“Tá lucht na Gaeilge ag tabhairt faoin athbheochan anois lé céad caoga bliain, ach níl san am sin i saolré teanga ach faiteadh na súl, agus níor cheart díomá a bheith orainn de bharr ár n-easpa ratha go dtí seo.” Dúirt sé gurb é an aidhm a bhí ag lucht bunaithe an Chonartha agus ceannairí an Éirí Amach ná sochaí nua a thabhairt ar an saol.
Mar a deir Dysania Mhuineacháin sa phreasráiteas a tháinig lena nEP début, An Treo Eile, “tuigtear dúinn nach bhfeicimid saolré breá na Gaeilge agus muid inár gcónaí i ndomhan rialaithe ag lucht an rachmais”.
Go deimhin féin, ón uair nach bhfuil ach oiread áirithe soicind i saolré duine, d’fhéadfá an iomarca ama a chaitheamh le fiontraíocht leictreonach agus gan dóthain ama a chaitheamh ag tochailt, ag dreapadh, ag feadaíl, ag suirí...
Ba léir ó thorthaí an fhiosrúcháin go raibh saolré struchtúrtha na Gaeltachta mar a mhol CG 1926 é caite: ‘Leis an scéal a chur i gcúpla focal, tá 75% go 90% de ghnóthaí eaglaise, rialtais, rialtas áitiúil, tráchtála, iompair, eagraíochtaí spóirt agus caitheamh aimsire, saoil phoiblí agus saoil chomhdhaonna á riaradh trí Bhéarla amháin.
Ceann de na tréithe a bhaineann le plé ar na hábhair seo san Eoraip anois ná go bhfuil maolú tagtha idir an difríocht a bhíodh ann idir theangacha mionlaigh‚ nó neamhfhorleathana‚ agus teangacha nár airíodh go dtí le fíordhéanaí bheith buartha faoina saolré — Danmhargais, Ollannais nó Portaingéilis, a mbíonn tagairt dóibh i gcáipéisí anois mar theangacha neamhfhorleathana, mar shampla.
Mar is léir ón leabhar seo, áfach, ní raibh an chosmhuintir i gcónaí aineolach ar na Scrioptúir agus na scéalta a bhaineann leis na naomhphearsana agus le saolré phearsana an Tiomna Nua ach go háirithe.
Ag labhairt dó le muintir Fhondúireacht an Phiarsaigh ar ócáid an bhronnta, thagair Nollaig do shaothar an Phiarsaigh féin: ‘Tá an-fhaillí déanta in éagsúlacht an tsaothair a rinne an Piarsach le linn saolré a bhí gairid go maith,’ ar seisean.
Nuair a ceiliúradh saolré Éamonn Kelly mar sheanchaí ag ócáid sa Cheoláras Náisiúnta tamall ó shin, tuigeadh dúinn go raibh deireadh le ré seanchaí shároilte, duine a thug greann agus gáire isteach i saol ciúin duairc na tuaithe, duine a d’adhain splanc aoibhnis i meon cianársa ár muintire.
“In ainneoin na gcúinsí deacra ina raibh gníomhaireachtaí na Gaeilge, idir mo Roinn féin, Foras na Gaeilge, Údarás na Gaeltachta agus na heagraíochtaí éagsúla atá á maoiniú acu, aithním go bhfuil éacht déanta acu leis an méid den Straitéis 20 Bliain atá bainte amach acu sa chéad sé bliana dá saolré.” Dúirt sé go raibh “dul chun cinn suntasach déanta ar chur i bhfeidhm na réimsí gnímh éagsúla” atá luaite sa straitéis ón uair a foilsíodh í.
“Ainneoin na gcúinsí deacra seo, is léir go bhfuil go leor dul chun cinn déanta i ndáil le cur i bhfeidhm na Straitéise [Fiche Bliain don Ghaeilge] sa chéad sé bliana dá saolré,” a dúirt sé.
Cuimhnigh nach raibh oiread agus dochtúireacht amháin i nGaeilge ón áit sin sa dara céad bliain dá saolré (an aois seo a chuaigh thart) agus sa chéad chéad bliain (an t-ochtú haois déag) nuair ar éigean a bhí dalta gan Ghaeilge mar mhac-chléireach ann, foilsíodh ceann amháin!
Cé gur saolré sách gairid na trí mhí a bhí ag an iris, bhí an saol náisiúnta agus idirnáisiúnta corrach go maith ag an am, rud a chuireann lena luach mar fhianaise ar sheasamh agus dearcadh chinnirí na linne.