#1111317
Tá an cor cainte céanna coitianta i nGaeilge na hAlban - nach ann aige tha’n aodann a deirtear fá dhuine atá chomh dána le muc.
Tá an cor cainte céanna coitianta i nGaeilge na hAlban - nach ann aige tha’n aodann a deirtear fá dhuine atá chomh dána le muc.
‘S bochd am beartas a thig gun truas Tha an teanga blàth; tha ‘n crìdhe fuar.
Sé bliana ó shin, d’eisigh an eagraíocht LGBT ‘Stonewall Scotland’ póstaer a bhí dírithe ar scoileanna na tíre ar a raibh an teachtaireacht ‘Tha cuid de dhaoine gay.
Sé bliana ó shin, d’eisigh an eagraíocht LGBT ‘Stonewall Scotland’ póstaer a bhí dírithe ar scoileanna na tíre ar a raibh an teachtaireacht ‘Tha cuid de dhaoine gay.
I nGaeilge na hAlban faoileag (‘faoileann’) an gnáth-théarma ar na tonnta nuair a bhíonn an fharraige suaite; tha faoileag air a’ mhuir a deireadh na hiascairí.
Luaitear togh / tofa (lch 85) mar eisceacht ón riail gurb é -tha foirceann na rangabhála caite ar bhriathra dar críoch -gh.
“Tha an taisbeanadh seo fiù ‘s nas fhaisge air cridhe cultar na Gàidhlig,” ar seisean le Nuacht an BBC.
“Bhon litir a fhuair mi bho cheannard an taigh-tasgaidh, chanainn gu bheil iad a’ dèanamh fiù ‘s nas lugha an triop seo taobh na Gàidhlig agus tha sin tàmailteach”.
Tá Maitiú Ó Coimín ag cur spéise san Ultais faoi láthair agus beidh corr-ráiteas tráthúil aige dúinn inniu as Tha Fower Gospels.
Wud he no sït doon furst an coont tha coast, tae see ïf he haes eneuch tae feenish ït?
Seacht mbliana ó shin, d’eisigh an eagraíocht LADT ‘Stonewall Scotland’ póstaer a bhí dírithe ar scoileanna na tíre ar a raibh an teachtaireacht ‘Tha cuid de dhaoine gay.
“And is tha’ a bad thing?” a d’iarr sé ina bhlas láidir Albanach.
‘Níorbh é—chan an sagart a tha againn idir’ arsa Aigneas ‘Bha Gáidhilg aige rómhaith.’ Thaitin an moladh sin go mór liom.
Cha chanainn gur e eòlaiche henna a th’ annam ach tha mi air bhith gan cleachdadh nam fhalt fad còig bliadhnaichean.
Dèan an henna a bhlàthachadh ann am bain-marie, ga lìonadh le h-uisge goileach gus a tha gach phìos air a leaghadh.
Ach a-mhàin ma tha thu ag iarraidh droch chadail agus dath a chur air do leabaidh.
Dhomh-sa, tha e gu math nàdarra mo bheul a’ lìonadh le pacaid slàn Hobnobs seòclaide, drugaichean a ghabhail ‘s strap-on botail uisge teth a chleachdadh.
Tha fios aig duine sam bith aig a bheil aithne air choireigin air Duolingo gu bheil e modhail na fuaimean a mhùchdadh.
Ach an turas seo, mise nam shuidhe aig bòrd a’ gabhail dìnneir ri m’athair ‘s mi tha sunndach coma mun ghliogan!
Diurra-bhig, diurra-bhig, diurra-bhig an diabhalta cailleach-oidhche ‘ud, nach math gur ann airson na Gàidhlig a tha e!
Ó inniu ar aghaidh , beidh fáil ar sheirbhís 5G i gCorcaigh, i mBaile tha Cliath, Gaillimh, Luimneach agus Port Láirge, agus deir an comhlacht go leathnófar seo sna míonna amach anseo..
*Is as Doire ó dhúchas í Ciara Nic Gabhann ach tá sí ina cónaí i mBaile tha Cliath anois, áit a bhfuil sí ag obair mar mhúinteoir ealaíne.*
Thèid a' bhuidheann eile a thaghadh le diùiridh, le buill a' riochdachadh nan diofar chànanan a tha an-lùib an fharpais.
Tha goEvents an sàs ann a bhith a' togail inbhe agus a' leasachadh gnìomhachasan cruthachail air feadh na Gàidhealtachd 's nan Eilean.
Nam measg, tha: Iomairt na Gàidhealtachd 's nan Eilean, Comhairle na Gàidhealtachd, Bòrd na Gàidhlig, Comhairle Ealain na h-Alba.
Tha goEvents an sàs ann a bhith a' togail inbhe agus a' leasachadh gnìomhachasan cruthachail air feadh na Gàidhealtachd 's nan Eilean.
Tha feadhainn a' bhuannaich an fharpais roimhe air an t-uamhas aire fhaighinn sa ghnìomhachas agus sna meadhanan.
"Cuirimis aithne ar a chéile" nó "tha innins tae worsels" atá mar theideal ar an chlár imeachtaí atá acu i mbliana.
Bí ag súil, mar sin, le rianta lán de chordaí réabh, dordlínte creathánach agus samplaí sciobtha ó cheirníní Raw Silk, Prince, Jeru Tha Damaja, Mantronix, Slick Rick agus Mr Fingers.
(Is iad 'tha e/i a' ciallachadh', 'chreid sinn' agus 'chuimhnicheadh tu' na leaganacha cuí sa Ghàidhlig.)
Ó thaobh forainmneacha de, is ‘mi’ a chloistear in Albain agus sa Mhumhain seachas ‘mé’, agus ní ‘muid’ a fhaightear mar fhorainm don chéad pearsa iolra in Albain, ach ‘sinn’, fé mar a chantar san amhrán traidisiúnta “Tha mo dhúil”: Nuair a chuir iad sinn air bòrd, anns an òrdugh ‘bu ghrinne, bha gach fear agus bean ag ràdh “cha dèan pairt aca tilleadh” “Ciamar a tha thu” an ghnáthbheannacht i gcanúintí na hAlban, agus tá sé le tabhairt fé ndear sa struchtúr sin gur séimhithe atá an briathar ‘tha’ in Albain – díreach mar a chloistear i gCiarraí agus i bPort Láirge sa lá atá inniubh ann.
Tá fuaimrian an scannáin féin i mBéarla – tá an príomhamhrán “Touch the Sky” anois san iomaíocht do Ghradam Oscar a bhronnfar 24 Feabhra – ach tá lucht éisteachta ar fud an domhain ag cur eolais ar cheol na nGael mar gheall ar an amhrán galánta le Julie Fowlis, ‘Tha mo Ghaol air Àird a’ Chuain’, atá in úsáid sa bholscaireacht do Brave, sna Stáit Aontaithe ach go háirithe.
D’fhás sí aníos le teanga agus amhráin na Gàidhlig mórthimpeall uirthi ach tá blas comhaimseartha ar a cuid ceoil atá tar éis ardmholadh a thuilleadh ó chéin agus ó chóngar don trí albam atá eisithe aici go dtí seo, ‘Mar A Tha Mo Chridhe’ (2005), ‘Cuilidh’ (2007) agus ‘Uam’ (2009).
“But sure, how ken a recard git inta tha Tap Farty if ye ken only buy what’s init already?” “Níl a fhios agam,” a dúirt cailín na deisce go neirbhíseach.
“Prablam?” arsa mise, “no prablam at awl boy, I jist ast ye girl there how do recards git inta tha Tap Farty if ye can only buy recards in the Tap Farty.” “O,” ar seisean, “tá sé sin casta.” Go dtí an lá atá inniu ann, níl a fhios agam beo cén dóigh arbh fhéidir leis sin a rá.
Tha barail/baramhail agam mun/fán chúis, ach chan eil me deiseil/réidh fhasast/go fóill airson am foillseachadh/lena bhfoillsiughadh.” Tá an friotal cainte thuas tógtha ó shuíomh idirlín an Dr.
Is cuimhn leam cluinntinn mu bhalach beag a chunnaic soighne rathaid aig oir a bhaile fhein, Broadford, “Carson a tha sinn ‘g radh An t-Ath Leathann ris?”
Agus cuirinn às dhan a’ chuid as motha dhen airgead-taic a tha an “ath-bheòthachadh” a’ faighinn, oir chan eil e dèanamh ach milleadh – a chionn’s gu bheil e cruthachadh ‘self-interested, self-validating elite’.
“A h-uile latha bidh mi toirt an aire gu bheil daoine leithid mo charaidean san Eilean Sgitheanach (aig an robh Gàidhlig bhon ghlùn) gam fàgail air an iomall air dìochuimhne, le riaghaltas, quango is luchd-ionnsachaidh le chèile agus tha sin ga mo bhrodadh a dh’ionnsaigh cumail a’ dol leis a’ bhlog agam.” (“Gach lá, tugaim faoi deara go bhfuil daoine cosúil le mo chairde san Eilean Sgitheanach (ag a raibh Gaeilge ó dhúchas) á bhfágáil ar an imeall agus dearmad á dhéanamh orthu, ag rialtas, quango is foghlaimeoirí le chéile agus tá sin do mo spreagadh chun coinneáil ag dul le mo bhlag.”)
Teangacha dúchais mhórfhilí Indiacha (an Mharaitis, an Ghúisearáitis, agus an Mhailéalaimis) atá idir chamáin aige an iarraidh seo, ach laistiar den éagsúlacht teanga sin tá sa inchomha r tha chomhchoiteann a cheanglaíonn na cnuasaigh le chéile: an uilíocht.
Thug sé focail ó Ghaeilge na hAlban a d’fhóirfeadh do chuid de na téarmaí cuntasaíochta, mar ina thuairim, ‘bhiodh e na b’fhearr focal a tha beò ann an Alba a ghabhail air iasachd no focal nuadh a dheilbh’ (ibid.).
Thiocfadh leat locht a fháil ar an bhearna ollmhór idir an chaint mar a scríobhtar í agus mar a chantar í; ar an litriú; ar an pholaitiú gan náire a dhéanann an DUP uirthi; ar mhí-éifeacht Tha Boord o Ulstèr-Scotch, leathbhádóir Fhoras na Gaeilge; ar na cláir theilifíse nach mbíonn thar moladh beirte.
Tha a’ bhàrdachd aig Maoilios Caimbeul ag èirigh às an àite far an tig nithean a bhios ag obair an aghaidh a chèile còmhla—a’ choimhearsnachd agus an neach aonair, dualchas agus coimheachas, feallsanachd agus an claonadh liriceach — agus às an teannas a chruthaichear ga rèir ar cuspairean coitcheann ann an caochladh ghuthan far am faighear smachd agus fealla-dhà aig an aon àm.
Níor mhór ná gur fágadh Dòmhnall níos bundúchasaí ná na bundúchasaigh iad féin, agus luí neamh-Chríostaí gan mhoill aige le gach aon cheann de na seacht ‘bpeaca’: “Tha m’anam a bha geal a’ fàs dubh,” ar seisean.
Baile a bhí san Fhál Charrach a mbeadh an gnó á dhéanamh i mBéarla, agus a dúradh faoi m’aintín féin, breis agus trí scór bliain ó shin gur “frae tha back country” í mar gheal ar gurbh í an Ghaeilge an teanga a bhí aici agus í ar aimsir ar an bhaile, ag obair mar chailín aimsire i gceann de na tithe móra gnó ar an bhaile.
Muise, séantar Gaeilge Reachlainn mar Gàidhlig go minic agus cuirtear in iúl do dhuine go ndúradh ‘Ciamar a tha thu?’ mar a bheadh i mbéal Leodhasaigh!
Is maith is fiú go luaitear cuir /curtha agus scoir / scortha mar eisceachtaí ón riail go ngabhann fréamhacha a chríochnaíos ar -b, -c, -g, -m, -p, -(r)r an foirceann -tha nó -the de réir mar is leathan nó caol dóibh.
Fiù ‘s an latha a dh’fheuch mi dol tro tèarainteachd aig a phort-adhair… Ach nach gabh dragh, an àite sgrùdadh a dhèanamh orm, dh’fhaighnich an dithis bhoireannach – A bheil e ag obair ma tha?
Aithneofar roinnt de na gnáthamhrasáin ó Ghaelscoilis na tíre seo: ‘Tá sé fear’ (Tha mise an only Gaelic person air am bus agam), ‘mo cara, do cara’ (Ri mo caraidean agus … ri mo pàrantan), ‘le mise, ag tusa’ (daoine eile nach eil Gàidhlig aig iad) agus ‘ag déanamh é’ (Bidh na tidsearan a’ ceartachadh thu).
'S e Nòs Ùr an t-ainm a th' air an fharpais agus tha cuireadh a' dol a-mach gu luchd-ciùil le na cànanan a leanas: Gàidhlig na h-Alba, Albais, Albais Ulaidh, Gàidhlig na h-Èireann, Gàidhlig Mhanainneach, Cuimreach, Còrnach agus Breton.