#743282
Agus b’in tú ag scréachadh ar nós duine a raibh radharc na súl caillte aige, ag caoineadh agus tú i do shuí i measc do bhailiúchán breá leabhar.
Agus b’in tú ag scréachadh ar nós duine a raibh radharc na súl caillte aige, ag caoineadh agus tú i do shuí i measc do bhailiúchán breá leabhar.
Cé go ndéanann sé iarracht iad a chur óna intinn trí ghníomhartha éagsúla a dhéanamh, tá radharc na súl sin a stánann isteach air gan mhothú míchompordach.
Ar chlé agus ar dheis uathu agus taobh thiar díobh, leath glaise dhiamhair amach fad radharc na súl.
Bhí sé dhá bhliain is ochtó in 1966, dúradh go raibh radharc na súl teipthe air agus bhíodh an dá rud sin á lua ina choinne ag an am.
Nach orm a bhí an t-ionadh, nuair a chonaic mé crainn den chéad uair riamh, ba bheag nár bhain a n-uaisleacht agus a n-airde radharc na súl díom.
Do pháistí bochta, agus iad de ghnáth gan radharc na súl acu, a cuireadh na scoláireachtaí ar fáil, rud a chuireann cuma na déirce seachas patrúntacht na n-ealaíon ar an ngnó.
De réir na bhfoinsí staire a áirítear leis na Ceiltigh, ba mhinic gaiscíoch ó thaobh amháin ag dul amach ar láthair an chatha i bhfoisceacht radharc na súl dá namhaid.
Scéal Antaine Uí Reachtabhra, mac fíodóra a chaill radharc na súl agus é ina pháiste, atá in Mise Raiftearaí an Fíodóir Focal (Futa Fata) le Tadhg Mac Dhonnagáin.
Ach i gcuntais Dé agus na mbanc, coinnítear an cheárta ina ndéantar iad as radharc na súl i nGaillimh nó i gCill Dara!
Níos truamhéalaí fós, Jason Smyth, as Doire, fear nach bhfuil iomlán radharc na súl aige, agus a bhain dhá bhonn óir sna cluichí para-oilimpeacha i mBeijing.
Cé go raibh radharc na súl lag go leor aige, bhí sé ábalta a shlí a dhéanamh thart ar chlár fichille sa bhreacsholas.
Fiú nuair a bhí radharc na súl teipthe air i 1737 bhí an Stíobhartach ag smaoineamh ar é a ainmniú d’Ard Mhacha (Fagan).
Ní raibh ach 13 bliain d’aois aige nuair a chaill sé radharc na súl de dheasca na bruitíní.
D’fhág an bhruitíneach go raibh radharc na súl chomh dona sin ag Pádraig gur tugadh pinsean na ndall dó; an chaochaíl sin a d’fhág nach raibh léamh ná scríobh aige.
Ar feadh scór bliain, fiú nuair a theip ar radharc na súl aige, bhí rang Gaeilge d’fhoghlaimeoirí ar bun aige.
Iníon leis an mháistir poist áitiúil, ní raibh i Frances ach naíonán nuair a chaill sí radharc na súl de dheasca na bolgaí.
Tá an fear, atá 98 bliain d’aois, agus radharc na súl chomh dona aige nach féidir leis a bhfuil ar an teilifís a fheiceáil.
Le dhá oíche anuas bhí air tabhairt faoi dhamhsa liombó, ióga, cicdhornálaíocht agus bia a ithe cheal radharc na súl ná boladh na sróine.
As Radharc na Súl – Out of Sight, Out of Mind (Dearcán Media) is ainm do chlár faisnéise a chraolfaidh TG4 san oíche amárach ag 9.30pm.
Ba dhoilíos croí do Shéamas Dall Mac Cuarta (c.1647-1733) gan radharc na súl a bheith aige go bhfeicfeadh sé an cuairteoir:
File físiúil é sa dá chiall; baineann eilimint an-láidir le radharc na súl agus le radharc an anama ina chuid filíochta.
Bhí radharc na súl go maith aige an tráth úd agus d’fheiceadh sé sléibhte na Breataine Bige i gcéin thar farraige soir.
Bhí ciall leis seo go pointe, sa mhéid is go bhfuil radharc na súl ag formhór daoine, ach chothaigh sé deacrachtaí, a phléifear ar ball.
Níor chuir an dorchadas isteach air ach oiread nó bhí sé róchleachta le dorchadas na coille agus bhí radharc na súl an-mhaith aige.
Ba ar mhaithe le scil na cruite a thabhairt do bhuachaillí bochta nach raibh radharc na súl acu a bailíodh an síntiús, chomh maith le grá tíre na ndeoraithe a léiriú.
Tá radharc na súl agam ag dul in olcas agus tá an leaid óg i bhfad níos ábalta leis an ngunna ná mé féin anois.
Chaill de Valera radharc na súl sna caogaidí agus é ina Thaoiseach sa tslí nár fhéad sé nótaí mionteagaisc ná feasacháin rialtais ná conarthaí ná tada a léamh gan a cabhair.
Ní raibh radharc na súl rómhaith ag Colm ach ní thiocfadh leis gan a thabhairt faoi deara cad a bhí ag tarlú.
Níltear ar aon fhocal faoi cén aois a bhí Toirdhealbhach Ó Cearbhalláin nuair a d’imigh radharc na súl uaidh.
Bhí deacrachtaí aici lena héisteacht, áfach, agus ní raibh radharc na súl go maith aici agus bhí deacrachtaí foghlama aici freisin, a dúirt sí.
Níl mórán de radharc na súl fanta ag Yvonne Weaver agus beidh sí dall go hiomlán i gceann roinnt blianta.
Ní raibh radharc na súl ag Raiftearaí fad a mhair sé agus é ag cumadh a chuid dánta i ndorchadas buan uaigneach.
Bíonn daoine, coimhthígh, ag faire amach dó is é i mbun taistil, rud nach dtarlaíodh nuair a bhí radharc na súl aige.
Mar sin achainíonn sé orainn gach saghas dearadh a dhéanamh i gcónaí dóibh siúd nach bhfuil radharc na súl acu.
Cuireann sé cóir leighis ar a lán seandaoine a bhfuil AMD orthu, mar gur sin an chúis is mó go gcailltear radharc na súl sa domhan thiar sa lá atá inniu ann.
Trí cheithre cheamara fodhearg a úsáid, bhíodar tar éis teacht ar chóras a bhí ábalta radharc na súl a leanúint timpeall scáileán an ríomhaire.
Ionnach nár bhain an dath buí a bhí ar bhallaí an halla radharc na súl de Nell.
Bhí an scaladh níos laige agus bhí radharc na súl ag teacht ar ais níos fearr chuige.
Bhí radharc na súl imithe uaim, bhí poll dubh dorcha san áit a raibh m’inchinn roimhe sin.
Agus nuair a bhain an cime leas as orthaí, análú agus cuimilt dhiabhalta den sórt sin ar na daoine céanna sin, chaill siadsan go luath ina dhiaidh sin radharc na súl, fágadh ina mairtírigh bhochta iad agus bhásaigh siad dá bharr faoi dheireadh.
Agus nuair a bhain an cime leas as orthaí, análú agus cuimilt dhiabhalta den sórt sin ar na daoine céanna sin, chaill siadsan go luath ina dhiaidh sin radharc na súl, fágadh ina mairtírigh bhochta iad agus bhásaigh siad dá bharr faoi dheireadh.
I ndiaidh cainteanna idirbheartaíochta le Valiant, úinéir an chomhlachta, gealladh go gcuirfí leis an monarchan agus leis an bhfoireann dá réir. Tá an chomhlacht i mbun gnó i bPort Láirge le 35 bliain ag táirgiú lionsaí tadhaill agus earraí eile le radharc na súl a fheabhsú. Beidh an 125 post le líonadh idir seo agus deireadh na bliana agus méadóidh iomlán na foirne oibre go níos mó ná 1,000.
Anuas ar scrúdú a dhéanamh ar an gceangal idir dath na súl agus radharc na súl, fiosraíonn daltaí Choláiste Ailigh i nDún na nGall an bhaint atá idir cumas éisteachta duine agus é a bheith deisealach nó ciotach.
“Bheadh sé an-úsáideach, ní hamháin do dhaoine a bhfuil radharc na súl caillte acu ach d’aon duine – daoine a bheadh ag tiomáint cairr, d’fhéadfadh an fón treoracha a léamh amach nó d’fhéadfadh sé feidhmiú mar chlosleabhar nó téascleabhar do dhaltaí scoile.” Feachtas atá tábhachtach di féin agus don Ghaeilge araon atá i gceist, dar le Uí Duibhir.
“Rugadh Antaine Raiftearaí sa bhliain 1779. Nuair a bhí sé cúig bliana d’aois, chaill sé radharc na súl nuair a bhuail tinneas é. Mharaigh an tinneas sin an t-ochtar páistí eile sa chlann.
Lena chois sin, tá cead ag treoraí a bhfuil radharc na súl aige bheith ag gach foireann leis na himreoirí a threorú is a chomhairliú lena ghuth ó chúl na gcúl, nuair is gá.
Níor bhac a chara fiú leis an gcraiceann a fheannadh den nathair nimhe mar nár cheap sé go bhfeicfeadh an dall go deo é. Ach thuig sé anois go raibh an fheoil a bhí ar tí é a chur chun báis tar éis radharc na súl a thabhairt ar ais dó.
Is léir go gcaithfidh mé stad den scríobh anois a Pháidí, tá radharc na súl imithe agus gan mé ábalta a bhfuil scríofa agam go n-uige seo a léamh athuair.” Ní dóigh liom go raibh an t-amharc chomh holc agus a deir sé nó bhí an scríbhinn a chuir sé chugam i ndi- aidh an tSamhraidh scríofa go néata agus dúshraith Ghaeilge na Gaeltachta go glinn ann.
I gcomparáid le hainmhithe eile níl radharc na súl ró-iontach againn, níl mórán nirt inár gcuid géag agus níl aon chlúdach ceart orainn chun muid a chosaint ó fhiacail an tseaca nó ó theas marfach na gréine.
Labhraíonn sé go lách agus go tuisceanach faoin tragóid uafásach a bhain don teaghlach nuair a tholg na páistí go léir an bholgach: bhásaigh an t-ochtar gasúr eile agus chaill Antoine radharc na súl.